KonTumtourism

Những ngày này, đặc biệt là vào ngày nghỉ cuối tuần và ngày Tết dương lịch vừa qua, mặc dù trên địa bàn huyện Kon Plông có mưa, nhưng vẫn thu hút hàng ngàn du khách trong và ngoài tỉnh đến với cao nguyên Măng Đen để được tận mắt chiêm ngưỡng vẻ đẹp rực rỡ của hoa Mai anh đào đang nở hồng khắp các triền đồi. <br /><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-dXp26Gh03e4/Xg9EHGx11mI/AAAAAAAAAjc/GOxdgtb9m7M2aEYGAITZyrLBJmfcIL1cQCLcBGAsYHQ/s1600/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="428" data-original-width="640" height="214" src="https://1.bp.blogspot.com/-dXp26Gh03e4/Xg9EHGx11mI/AAAAAAAAAjc/GOxdgtb9m7M2aEYGAITZyrLBJmfcIL1cQCLcBGAsYHQ/s320/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-1.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mai anh đào nở rộ ở khu vực hồ Đăk Ke</td></tr></tbody></table><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-ooEOf6t8Yzw/Xg9EHGG9IeI/AAAAAAAAAjY/bm51FG9pyQI6UeefgYh-aQmU2PY3DyPywCLcBGAsYHQ/s1600/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="428" data-original-width="640" height="214" src="https://1.bp.blogspot.com/-ooEOf6t8Yzw/Xg9EHGG9IeI/AAAAAAAAAjY/bm51FG9pyQI6UeefgYh-aQmU2PY3DyPywCLcBGAsYHQ/s320/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-2.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-my9Lw9JJXoI/Xg9EHKDVVnI/AAAAAAAAAjg/9_lBhpf2e4oh9-avFlzL0RgIMwNZ4a1qgCLcBGAsYHQ/s1600/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-3.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="428" data-original-width="640" height="214" src="https://1.bp.blogspot.com/-my9Lw9JJXoI/Xg9EHKDVVnI/AAAAAAAAAjg/9_lBhpf2e4oh9-avFlzL0RgIMwNZ4a1qgCLcBGAsYHQ/s320/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-3.jpg" width="320" /></a></div><br />Theo thông báo của UBND huyện Kon Plông, Lễ hội “Mùa hoa Mai anh đào Măng Đen” năm nay diễn ra trong 22 ngày, từ ngày 27/12/2019 – 17/01/2020.<br /><br />Chị Trần Lan Phương, người dân thị trấn Măng Đen cho biết, năm nay thời tiết vừa se lạnh, vừa nắng nhẹ nên hoa Mai anh đào bung nở rộ, nở sớm, cánh đều, chứ như mọi năm vào thời điểm này hoa mới chỉ nở lác đác. Năm nay là năm hoa Mai anh đào nở rộ nhất, đều nhất và đẹp nhất từ trước đến nay.<br /><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-SpfYDBY8-ZE/Xg9EIIUmc_I/AAAAAAAAAjk/zuoXWFePyUEe0bBAfwbIWecImw9yxJVtQCEwYBhgL/s1600/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-4.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="408" data-original-width="640" height="204" src="https://1.bp.blogspot.com/-SpfYDBY8-ZE/Xg9EIIUmc_I/AAAAAAAAAjk/zuoXWFePyUEe0bBAfwbIWecImw9yxJVtQCEwYBhgL/s320/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-4.jpg" width="320" /></a></div><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-19oZtSPJrRk/Xg9EIcft_UI/AAAAAAAAAjo/lnsgJi-Mfs0ZM6WOEo2z38DrfEI9bjn_ACEwYBhgL/s1600/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-5.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="428" data-original-width="640" height="214" src="https://1.bp.blogspot.com/-19oZtSPJrRk/Xg9EIcft_UI/AAAAAAAAAjo/lnsgJi-Mfs0ZM6WOEo2z38DrfEI9bjn_ACEwYBhgL/s320/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-5.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Du khách tranh thủ lưu lại những khoảnh khắc đẹp bên hoa Mai anh đào</td></tr></tbody></table>“Chúng tôi biết tới Măng Đen nhờ Fecebook của một người bạn ở Kon Tum. Măng Đen có những cánh rừng thông, thác nước rất đẹp, đặc biệt là thời điểm này, Mai anh đào đang nở rộ, nên vợ chồng tôi quyết định tranh thủ 2 ngày nghỉ cuối tuần bay từ thành phố Hồ Chí Minh ra đây để được tận mắt thưởng lãm. Măng Đen có vẻ đẹp tựa như Đà Lạt, nhưng có điều khác biệt là Măng Đen còn giữ được vẻ hoang sơ - quà tặng của thiên nhiên” – Anh Hải, chị Trân du khách đến từ thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ.<br /><div><br /></div><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-zbDO8wvzyR4/Xg9EIsSn0UI/AAAAAAAAAkA/3OMKqcIrW6YgHv8h5K4SdVbTaellMoKHQCEwYBhgL/s1600/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-6.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="428" data-original-width="640" height="214" src="https://1.bp.blogspot.com/-zbDO8wvzyR4/Xg9EIsSn0UI/AAAAAAAAAkA/3OMKqcIrW6YgHv8h5K4SdVbTaellMoKHQCEwYBhgL/s320/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-6.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mai anh đào soi bóng xuống hồ Đăk Ke đẹp như tranh vẽ</td></tr></tbody></table><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-a3phgIfNKRg/Xg9EIwseXdI/AAAAAAAAAkA/fxsuY63eonc6M0q2s2EewIowxaYIE6ADwCEwYBhgL/s1600/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-7.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="428" data-original-width="640" height="214" src="https://1.bp.blogspot.com/-a3phgIfNKRg/Xg9EIwseXdI/AAAAAAAAAkA/fxsuY63eonc6M0q2s2EewIowxaYIE6ADwCEwYBhgL/s320/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-7.jpg" width="320" /></a></div><div><br />Theo thống kê sơ bộ của UBND huyện Kon Plông, hiện trên địa bàn huyện có khoảng trên 20.000 cây hoa Mai anh đào, được trồng tập trung nhiều nhất ở khu vực thị trấn Măng Đen.<br /><br />Ông Phạm Văn Thắng – Phó Chủ tịch UBND huyện Kon Plông cho biết, để đón du khách đến với Măng Đen trong dịp Lễ hội hoa Mai anh đào, Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán sắp tới, huyện đã xây dựng kế hoạch sửa chữa cơ sở hạ tầng tại các điểm du lịch; đồng thời hỗ trợ giống Mai anh đào cho người dân trồng dọc các tuyến đường của thị trấn.<br /><br />“Để thu hút du khách đến với Kon Plông trong những ngày Tết nguyên đán, huyện đã làm việc với các nhà hàng, khách sạn trên địa bàn đề nghị không được nâng giá và phải đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Ngoài ra, để có thêm điểm vui chơi cho du khách và Nhân dân địa phương, huyện đã làm việc với một số doanh nghiệp đưa vào khai thác 4 điểm du lịch mới và triển khai dịch vụ xe ngựa tại các điểm du lịch...” – Phó Chủ tịch Phạm Văn Thắng cho biết thêm.<br /><br />Đến với Khu du lịch sinh thái Quốc gia Măng Đen, huyện Kon Plông, dịp này, ngoài được mãn nhãn ngắm hoa Mai anh đào, du khách còn được hòa mình trải nghiệm văn hóa cồng chiêng, múa xoang cùng văn hóa ẩm thực với những món ăn đặc trưng của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên như cơm lam, gà nướng, rượu ghè, nộm hoa chuối rừng…<br /><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-HFPMdf_Y9jo/Xg9EJcHmYWI/AAAAAAAAAkA/drcC0XkkiKksWdoiqQ1jW3cTlgMqcDywwCEwYBhgL/s1600/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-8.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="428" data-original-width="640" height="214" src="https://1.bp.blogspot.com/-HFPMdf_Y9jo/Xg9EJcHmYWI/AAAAAAAAAkA/drcC0XkkiKksWdoiqQ1jW3cTlgMqcDywwCEwYBhgL/s320/Len-Mang-Den-ngam-Mai-anh-dao-8.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Mai anh đào nở rộ tại khu vực thác Pa Sỹ</td></tr></tbody></table>Ngày 05/02/2013, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 298/QĐ - TTg phê duyệt Quy hoạch xây dựng vùng du lịch sinh thái Măng Đen và Quy hoạch chung đô thị huyện Kon Plông đến năm 2030 với diện tích trên 138.000ha, với tính chất là vùng bảo tồn sinh thái, rừng quốc gia; là vùng du lịch nằm trong Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.<br /><br />Măng Đen là điểm khởi đầu của tuyến du lịch “Con đường xanh Tây Nguyên”, được kết nối với tuyến du lịch “Con đường Di sản miền Trung” và “Con đường huyền thoại Hồ Chí Minh” để hình thành tuyến du lịch xuyên quốc gia. Đặc biệt, từ Măng Đen “Con đường xanh Tây Nguyên” sẽ vượt qua Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y để hình thành tuyến du lịch “Con đường di sản Đông Dương”, nối các di sản thế giới của Việt Nam với các di sản thế giới của 2 nước bạn Lào và Campuchia.<br /><br />Nằm ở độ cao trung bình 1.000 - 1.500m so với mực nước biển, Măng Đen có khí hậu ôn đới, quanh năm mát mẻ; nhiệt độ trung bình hàng năm giao động từ 16 – 200C, có rừng nguyên sinh bao bọc xung quanh, với nhiều danh lam thắng cảnh, độ che phủ rừng hơn 80% diện tích tự nhiên; có nhiều hồ thác, suối đá thích hợp cho phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng gắn với nghiên cứu khoa học; văn hóa bản địa độc đáo; nhiều hệ động vật, thực vật quý hiếm sinh sống... Đây là tiềm năng thuận lợi để Măng Đen trở thành trung tâm du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng cấp quốc gia.<br /><br />Ngoài tiềm năng phát triển du lịch, huyện còn có nhiều tiềm năng để phát triển nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.<br /><br />UBND tỉnh đã phê duyệt quy hoạch phát triển rau, hoa, quả và các loại cây trồng khác gắn với du lịch sinh thái huyện Kon Plông với diện tích 1.392 ha và tiếp tục mở rộng quy hoạch lên trên 10.000 ha. Đặc biệt, UBND tỉnh cũng đã xây dựng đề án phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với chế biến trên địa bàn tỉnh, trong đó vùng trọng điểm chính là huyện Kon Plông.<br /><br />Đến nay, huyện Kon Plông đã thu hút được trên 90 dự án, trong đó có các dự án lớn như: Dự án quản lý, bảo vệ rừng, kinh doanh du lịch và nhân giống, trồng, phát triển cây dược liệu kết hợp chăn nuôi dê sữa công nghệ cao của Công ty CP dược liệu và thực phẩm Măng Đen với quy mô 1.350 ha, tổng mức đầu tư của dự án 5.100 tỷ đồng; Dự án nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của Công ty TNHH Đông Phương liên doanh với Nhật Bản.<br /><br />Đặc biệt, trong thời gian tới Công ty Vin Eco, thuộc Tập đoàn Vin Group đầu tư dự án nông nghiệp công nghệ cao với quy mô dự án 1.000 ha, tổng mức đầu tư 1.000 tỷ đồng; Dự án Đầu tư quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, kết hợp bảo vệ và phát triển cây dược liệu (Sâm Ngọc Linh) dưới tán rừng tại huyện Tu Mơ Rông của Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum với tổng vốn đầu tư gần 5.000 tỷ đồng…<br /><br />Cùng với hàng ngàn cây Mai anh đào được trồng tại các khu du lịch, tại các đường phố chính và trung tâm thị trấn Măng Đen, những cánh rừng nguyên sinh, những đồi thông thơ mộng, những trang trại chăn nuôi, nông trại trồng rau, hoa, quả xứ lạnh đã và đang tạo nên những nét đặc trưng riêng có để ai chưa một lần đến với Kon Plông tìm đến và để níu chân những ai “trót” yêu Kon Plông tìm về...<br /><br /><div style="text-align: right;">Bài, ảnh: Dương Nương</div></div>

Lễ hội của các tộc người ở Kon Tum có dáng vẻ riêng mang tính khu vực. Lễ hội cộng đồng được sản sinh trong điều kiện, hoàn cảnh sống, lao động sản xuất gắn liền với núi rừng mênh mông vô tận; chính từ đó, nó chứa đựng một sắc thái văn hóa riêng – văn hóa lấy con người làm chủ, lấy đất trời làm khuôn mẫu, văn hóa ấy là sự hài hòa của nắng mưa, của núi rừng và nương rẫy.<br /><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://3.bp.blogspot.com/-YQIH1osQ2jA/XNQ_k9_MOSI/AAAAAAAAATg/PaptTI0wj6s3JZcWuDYphyHW3HwEqcrSgCLcBGAs/s1600/le-hoi-dan-gian-cua-dong-bao-cac-dan-toc-thieu-so-o-kon-tum.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="316" data-original-width="480" height="210" src="https://3.bp.blogspot.com/-YQIH1osQ2jA/XNQ_k9_MOSI/AAAAAAAAATg/PaptTI0wj6s3JZcWuDYphyHW3HwEqcrSgCLcBGAs/s320/le-hoi-dan-gian-cua-dong-bao-cac-dan-toc-thieu-so-o-kon-tum.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Lễ hội dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Kon Tum</td></tr></tbody></table>Lễ hội dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Kon Tum đều là những lễ hội mang tính qui mô nhỏ, được thể hiện trong phạm vi một gia đình, nhóm gia đình, cao nhất là một cộng đồng làng.<br /><br />Hệ thống lễ hội  của các dân tộc ở Kon Tum chia làm ba đường dây chính bao gồm  : Thứ nhất là hệ thống lễ hội xung quanh vòng đời người với quan niệm con người từ khi sinh ra đến khi xuống mồ phải trải qua một quá trình của mối quan hệ ứng xử, mối quan hệ cá nhân với cá nhân; cá nhân với cộng đồng; cá nhân, cộng đồng với đấng siêu nhiên (Jàng). Trong khi điều kiện sinh tồn của con người còn muôn vàn khó khăn, phải đối mặt với đói nghèo, bệnh tật, thú dữ, chết chóc… Do đó vòng đời người cũng gắn liền với cả một hệ thống lễ hội tương ứng trong mỗi thời kỳ và tình huống cụ thể.<br /><br /> Một số lễ hội điển hình về chu kỳ vòng đời người của đồng bào các dân tộc thiểu số Kon Tum được thể hiện như Lễ cưới: xem xét từ lễ thức hôn nhân – công việc hệ trọng của mỗi cá nhân, yếu tố cơ bản, tiền đề sản sinh ra con người. Hôn nhân  được gia đình và cộng đồng dành cho một sự quan tâm đặc biệt, từ nghi thức, nghi lễ, các điều kiện vật chất và tinh thần phong phú, sắc thái tình cảm đặc biệt, mối quan hệ ứng xử đa chiều… trong không gian văn  hóa cộng đồng.<br /><br />Lễ thổi tai: thì lại bao hàm nhiều ý nghĩa bởi kết quả của hôn nhân là những đứa con của gia đình – thành viên mới của cộng đồng. Đi kèm với nó là những lễ thức tương ứng. Từ lễ cầu đẻ thuận, lễ đặt tên, đặc biệt là lễ thổi tai; chưa làm lễ thổi tai thì chưa được coi là thành viên chính thức của cộng đồng. Khi đứa trẻ được khoảng 3-4 tuổi, gia đình và cộng đồng tổ chức lễ thổi tai. Tùy theo điều kiện kinh tế mà gia đình tổ chức ở quy mô to, nhỏ khác nhau, điều kiện đó không quan trọng. Điều cốt yếu và có ý nghĩa nhân văn nhất là trong cuộc lễ, già làng, cha mẹ và mọi người nói vào tai (thổi) đứa trẻ luồng sinh khí – những điều tốt đẹp nhất, mang ý nghĩa của sự định hướng, chỉ bảo, dặn dò, cầu mong đứa trẻ lớn lên trở thành người con ngoan của gia đình và xã hội. Và cũng từ đây, đứa trẻ được công nhận là một thành viên chính thức của cộng đồng.<br /><br />Lễ cúng đau ốm: Trong hoàn cảnh sống hiện tại của người dân ở Tây Nguyên nói chung và ở Kon Tum  nói riêng còn rất nhiều khó khăn về điều kiện vật chất, sinh hoạt, môi trường, khí hậu khắc nghiệt…; hơn nữa, kiến thức về y học rất hạn chế, người ta không biết được nguyên nhân hoặc loại bệnh mắc phải. Họ cho rằng người đau ốm là do ma rừng, ma suối bắt hồn; do đó, chỉ có cách làm lễ cúng cầu mong được trợ giúp. Khi đó, thầy cúng được mời tới và tiến hành nghi lễ. Lễ vật dùng cho tất cả nghi lễ này là rượu và gà. Qua nghi lễ, ý nguyện là cầu mong Jàng trả lại hồn cho người ốm để chóng khỏi bệnh, nếu cúng không khỏi thì người ta cúng tiếp và dùng lễ vật lớn hơn như heo, bò, trâu…<br /><br />Lễ tang: Tín ngưỡng nguyên thủy của một số dân tộc thiểu số ở Kon Tum cho rằng con người chết không phải là hết, chết chỉ là sự chuyển chỗ về với ông bà và tiếp tục tái sinh ở kiếp khác (luân hồi). Do vậy, lễ tang chỉ là một cuộc tiễn đưa đầy lưu luyến giữa người đi kẻ ở. Khi gia đình có người chết, người nhà nổi chiêng, trống báo hiệu cho toàn thể cộng đồng biết để đến cùng gia đình lo làm ma. Người chết được thay áo, váy, khố mới, được đưa ra khỏi nhà và đặt trong nhà tang. Ngôi nhà vừa được cả cộng đồng cùng làm cho ma bằng tranh, tre, nứa gọi là nhà mồ. Người chết được đặt vào quan tài làm bằng một thân gỗ to, khoét rỗng và đậy nắp rồi buộc chặt lại, sau đó dùng đất sét trét kín những khe hở. Lúc này, mọi người mang đến rượu, heo, gà cùng nhà chủ là bữa ăn cộng đồng chia tay với người chết. Toàn thể cộng đồng ăn uống, nhảy múa, đánh cồng chiêng liên tục cả ngày xung quanh nhà ma. Đến ngày thứ 3 (có khi 4-5 ngày), người ta mới đem đi chôn tại nghĩa địa của làng. Người chết được chia của bằng người sống vì họ cho rằng đến nơi ở mới cần những đồ dùng, phương tiện để tiếp tục sinh hoạt và lao động. Tài sản được chia gồm : Chiêng, ché, gùi, rìu… nhưng tất cả các thứ này đều được làm vỡ hay bẻ gãy, bởi theo quan niệm của họ, thế giới ma là thế giới lộn ngược với thế giới của người sống – xấu là tốt, vỡ là lành, ngày là đêm…

Dân tộc Brâu trước đây sống du canh, du cư dọc tuyến biên giới Việt Nam- Lào và Cămpuchia và cũng là dân tộc ít người nhất (khoảng vài trăm người), nhưng không vì thế mà họ xem thường các giá trị tâm linh; các lễ hội của họ đậm nét văn hóa truyền thống gắn với các tín ngưỡng dân gian…<br /><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://4.bp.blogspot.com/-3fwKHpqavlE/XNQ-gO93KaI/AAAAAAAAATY/eLWY98hiKPYKNRXlkr6ogm00WZvyO72DQCLcBGAs/s1600/nguoi-brau-va-le-hoi-cung-than-linh.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="293" data-original-width="400" height="234" src="https://4.bp.blogspot.com/-3fwKHpqavlE/XNQ-gO93KaI/AAAAAAAAATY/eLWY98hiKPYKNRXlkr6ogm00WZvyO72DQCLcBGAs/s320/nguoi-brau-va-le-hoi-cung-than-linh.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Người Brâu và lễ hội cúng thần linh</td></tr></tbody></table>Bà Y Pan- Trưởng Ban công tác Mặt trận thôn Đăk Mế (xã Bờ Y, huyện Ngọc Hồi); Ủy viên UBTWMTTQ Việt Nam từ khóa V đến khóa VII, năm nay đã 85 tuổi; bà là người lớn tuổi nhất làng Đăk Mế, cho biết: Người Brâu có rất nhiều lễ hội, nhưng chỉ có 3 lễ hội chính và lớn nhất trong một năm; đó là lễ hội “Tỉa lúa”, “Ăn cốm” và “Mừng lúa vào kho”. Bà Y Pan đăm chiêu kể lại….<br />3 lễ hội chính trong năm<br /><br />…Ngược dòng thời gian, từ xa xưa người Brâu chỉ quen sống du canh, du cư; việc trồng trọt chỉ dựa vào việc chọc tỉa và phát đốt rừng làm rẫy do đó sản lượng thường không cao. Năm nào mưa thuận, gió hòa thì hột lúa trên rẫy mới ngậm đầy sữa, có nhiều lúa chạy về kho; còn năm nào trời “nổi giận” không làm mưa đúng thời vụ, mùa màng thất bát, người Brâu lại thiếu cái ăn, phải vào rừng đào tìm củ mài, săn con chim, bắt con chuột để khỏi phải chết đói, chờ vụ lúa năm sau. Vì thế, năm nào được mùa hay không được mùa, dân làng cũng đều phải làm mâm lễ tươm tất, cúng tế thần linh. Được mùa thì hiến tế các sản vật của núi rừng, khấn vái để thần linh tiếp tục phù hộ cho vụ mùa sau, con chim, con chuột và lũ thú rừng không về đây quấy phá; mất mùa cũng cúng lễ để thần linh thương xót mà cho vụ mùa năm sau tươi tốt…<br /><br />Lễ hội “Tỉa lúa” là lễ hội thứ nhất trong năm của người Brâu bắt đầu vào tháng Tư (nếu mưa sớm), còn năm nào mưa muộn thì phải chờ đến tháng Năm, sau mùa đốt rẫy khoảng 1-2 tháng. Đây là phần lễ khởi đầu cho một năm vụ mùa, nên việc tổ chức lễ và cúng tế phải thể hiện được sự linh thiêng của nó. Để chuẩn bị cho ngày lễ, trước đó vài ngày, Già làng kêu gọi dân làng chuẩn bị mỗi nhà một ghè rượu (vì nhà nào cũng có sẵn), thanh niên trai tráng trong làng thì vào rừng chặt mây đắng (măng mây) để nấu với môn thục; nhóm khác thì đi bẫy con chim, con chuột còn phụ nữ thì đi xúc cá, đào củ mài trên rẫy; một nhóm khác nữa thì ở nhà trang trí nơi cúng lễ, dựng cây nêu. Nếu năm nào khấm khá thì chuẩn bị heo, gà thậm chí tổ chức đâm trâu để cúng tế thần linh; nhưng không thể thiếu các món củ mài, chim, chuột và mây đắng. Trong nghi lễ cúng, dân làng chuẩn bị các lễ vật như lúa, củ mài, củ môn cho chung vào gùi lúa để nơi cúng, thầy cúng lấy máu gà bôi vào những sản vật nói trên, mục đích là cho cây lúa, cây củ mài, củ môn cùng phát triển mạnh mẽ; thịt chim, chuộc cũng bày sẵn xung quanh, nếu có dê, trâu hoặc bò thì cột ở gốc cây nêu để giết thịt hiến tế. Khi đã chuẩn bị xong các lễ vật hiến tế, thầy cúng- thường là già làng, người có uy tín trong làng hoặc chính gia chủ tổ chức cúng- bắt đầu cho hương liệu vào ống nứa và bỏ than vào trong đó để đốt hương liệu (giống việc thắp hương của người đồng bằng, nhưng đây là một hương liệu lấy từ rừng rất thơm nhưng rất ít người được biết nó được lấy từ cây dược liệu nào), ống hương liệu đó được đặt gần bên ghè rượu, mục đích là nhờ hương thơm dẫn dắt, mời các thần linh về ăn tiệc, uống rượu.<br /><br />Sau phần lễ là phần hội. Khi việc hiến tế đã hoàn tất, dân làng bắt đầu tổ chức ăn uống, đánh chiêng Tha, nhảy quanh bếp lửa hoặc nhà Rông cho đến gần sáng.<br /><br />Đặc biệt, trong các ngày lễ hội, người Brâu bắt buộc phải mặc các bộ đồ truyền thống dành cho các ngày lễ. Đối với đàn ông thì mặc khố, đàn bà mặc Ktu. Váy, áo, khố đều dệt nhiều họa tiết với các màu đen và đường viền màu đỏ, xanh, tím, vàng xen lẫn các hoa văn đặc trưng của người Brâu. Trang phục của họ trước đây thường làm bằng vỏ cây hoặc tự dệt bằng bông. Vỏ cây rừng được chọn và đem về đập dập thành sợi để đan áo, váy, khố; sau đó được nhuộm và trang trí hoa văn bằng màu được lấy từ nhiều thứ củ trong rừng khác nhau, giã ra thành các loại màu để nhuộm và trang trí. Ngày  nay, người Brâu đã không còn vất vả vào rừng sâu tìm vỏ cây rừng nữa; trang phục của họ được dệt bằng các loại chỉ và phẩm màu mua ở thị trường.<br /><br />Lễ hội “Ăn cốm” diễn ra vào khoảng 30/9 hằng năm, khi mà cây lúa trên rẫy đã  bắt đầu ngậm sữa. Việc chuẩn bị tổ chức lễ cúng giống như lễ hội trước; đàn ông, thanh niên cũng vào rừng chặt tre, lồ ô, mây đắng và bẫy con chim, con chuột…Đàn bà thì đi chặt củi, xúc cá, lên rẫy tuốt một ít cốm (lúa ngậm sữa) để đem về. Việc phân công công việc cũng được rõ ràng: Người già thì làm công việc nhẹ nhàng hơn, ngồi bên bếp lửa rang cốm; con gái thì giã cốm sau khi đã rang để cúng và ăn trong buổi lễ. Thanh niên thì trang trí hoa văn, dựng nêu, giết heo, gà… Sau khi các sản vật đã chuẩn bị xong, thầy cúng bắt đầu “rước” thần linh về bằng câu khấn: “ Tôi ăn cốm lúa mới, cầu mong các vị thần linh về ăn cốm lúa mới để phù hộ cho dân làng được vụ mùa năm nay tươi tốt, cốm không bị hao hụt…” Và sau đó dân làng đem chiêng Tha ra đánh, cùng nhau nhảy múa, uống rượu cho đến sáng. Ngày hôm sau nghỉ ngơi (kiêng cữ) ở nhà, hôm sau mới được đi làm việc khác.<br /><br />Lễ hội “Mừng lúa vào kho” được diễn ra vào khoảng tháng 11-12. Phần lễ này diễn ra cũng giống như lễ hội “Ăn cốm”, và dân làng cũng đánh chiêng Tha, nhảy múa quanh nhà Rông cho đến sáng…<br /><h4>Nguy cơ bị mai một</h4>Trước đây, người Brâu còn sống du canh, du cư trong rừng việc tổ chức lễ hội chỉ được tổ chức trong rẫy. Từ khi được Đảng và Nhà nước quan tâm đưa người Brâu thoát khỏi cảnh sống du canh, du cư về định cư tại làng Đăk Mế (năm 1975), người Brâu đã tổ chức lễ hội đàng hoàng hơn, nhộn nhịp hơn bên nhà Rông của làng. Thế nhưng, cùng với việc phát triển nền kinh tế thị trường, việc ứng dụng KHKT vào sản xuất nông nghiệp và chuyển đổi giống cây trồng,  người Brâu đã biết chuyên canh vào các cây trồng công nghiệp như cao su, cà phê, bời lời…Người Brâu đã bỏ dần việc trồng lúa rẫy (vì làm rẫy phải đốt rừng, vi phạm pháp luật), nhà nào cũng có vài dăm ha cao su, cà phê, bời lời, thu nhập khấm khá cao hơn nhiều so với việc phát nương làm rẫy. Chính vì thế mà việc tổ chức lễ hội theo vụ mùa cũng dần bị lơ là, không còn rình rang như trước. Bà Y Pan, giọng buồn buồn cho biết: “ Tôi sợ rằng sau này các lễ hội chính của người Brâu bị mai một và mất hẳn luôn. Bởi vì hiện nay trong làng chỉ còn vài hộ trồng lúa, hầu hết đều chuyển sang trồng cao su, cà phê. Ngay vợ chồng thằng con trai đầu nhà tôi có 2 ha cao su, 2 ha cà phê, 1 ha bời lời, nó đâu thèm trồng lúa làm gì nữa. Năm ngoái, trong làng còn hai hộ là ông Thao Trang và Thao Lầy A là còn tổ chức các lễ tại rẫy của mình, có mời bà con trong làng tham dự và ăn uống, nhưng mất phần hội và kém vui vẻ. Năm nay hỏi họ có tiếp tục làm lễ hay không họ trả lời là “không biết nữa, có thể là không làm…”<br /><br />Không biết sau này người Brâu có còn tổ chức các nghi lễ cúng thần linh với ước nguyện mong ước được mùa bội thu, dân làng sung túc. Nhưng những nghi lễ của người Brâu và tiếng chiêng Tha sẽ không bao giờ thiếu vắng trong tâm linh của người Brâu đang khát khao vang vọng giữa đại ngàn…<br /><br /><div style="text-align: right;">Tác giả bài viết: Dương Đức Nhuận</div>

Sinh sống trên vùng đất Tây Nguyên hùng vĩ và đậm nét văn hóa bản địa, dân tộc Brâu đã hình thành cho mình một sắc thái văn hóa đặc sắc, trong đó tiêu biểu là các lễ hội dân gian truyền thống.<br /><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://2.bp.blogspot.com/-My4xt_tfOPM/XNQ9TQDR_LI/AAAAAAAAATQ/GYKcMl-NivM9tqA0Qcy2XTFz8aSVgD21gCLcBGAs/s1600/cac-le-hoi-truyen-thong-cua-nguoi-brau.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="350" data-original-width="480" height="233" src="https://2.bp.blogspot.com/-My4xt_tfOPM/XNQ9TQDR_LI/AAAAAAAAATQ/GYKcMl-NivM9tqA0Qcy2XTFz8aSVgD21gCLcBGAs/s320/cac-le-hoi-truyen-thong-cua-nguoi-brau.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Các lễ hội truyền thống của người Brâu</td></tr></tbody></table>Theo tín ngưỡng vật linh giáo, người Brâu tin rằng thế giới là hữu hình, mọi hiện tượng, sự vật đều có các vị thần ở bên trong. Để sinh tồn phát triển, con người cần giao lưu gắn kết cộng đồng, cùng hướng tới sức mạnh siêu nhiên thông qua hình ảnh các thần linh, bởi vậy các lễ hội của dân tộc Brâu thường mang đậm yếu tố tâm linh. Mặt khác, xuất phát từ tập quán sản xuất nông nghiệp phát nương, làm rẫy theo mùa vụ, cuộc sống sản xuất nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên, nên người Brâu rất coi trọng việc cúng thần nông nghiệp để cầu mùa, cầu may. Cũng bởi vậy mà dân tộc Brâu có nhiều lễ hội trong một năm. Ông Đặng Hưng, cán bộ Uỷ ban dân tộc tỉnh Kon Tum, cho biết:“ Lễ hội của người Brâu một năm thường có bốn lễ hội chính. Đó là lễ hội  vào mùa phát  rẫy, lễ hội khi trỉa lúa và  vào mùa thu hoạch có lễ hội mừng lúa mới. Cuối năm  là lễ hội tết của người Brâu. Vào những ngày lễ hội, dân trong buôn làng cùng nhau góp rượu, góp gạo, thực phẩm, rồi  tổ chức các nghi thức đánh cồng chiêng, còn già làng thì cúng các vị thần theo truyền thống của dân tộc”<br /><br />Ngoài những lễ hội theo chu kỳ sản xuất nông nghiệp, những lễ hội mang tính chất mở đầu, khởi đầu cho cái mới ở người Brâu cũng quan trọng. Trong đó phải kể đến lễ hội đâm trâu vào làng mới, mừng nhà mới là lễ hội mang nhiều yếu tố tâm linh, còn lễ hội trỉa lúa (gieo hạt) là lễ hội cầu mùa được coi trọng nhất trong năm. Trước lễ hội, các gia đình, tuỳ theo hoàn cảnh mà đóng góp lễ vật cho lễ hội để cúng thần. Những con vật hiến tế thường là trâu, bò, lợn, gà…Dân trong buôn làng dựng một cây cúng thần có tên là Soóc roóc, đó là cây nêu cao trên một mét đầu ngọn chẻ ra đan thành hình chiếc hom giỏ ngửa lên trời. Một cái thang nhỏ lên tới hom giỏ ở đó đặt ống gạo, gan lợn, trứng gà, lông gà, cánh gà, chân gà để dâng cúng thần. Dân làng chọn một con trâu khỏe mạnh đưa đi tắm rửa sạch sẽ và cho ăn uống no nê rồi đem buộc bằng dây mây vào Cột Gưng trang trí thật bắt mắt, cao khoảng 5m. Cột Gưng là một cây gỗ lớn dựng lên giữa sân là tâm điển để tổ chức lễ hội đâm trâu. Các lễ hội của người Brâu thường mở đầu bằng lễ hiến tế.  <br /><br />Khi tiếng cồng chiêng vang lên cũng là lúc già làng đứng vai chủ tế đọc lời cầu khấn mời các vị thần hiển linh về dự lễ, phù hộ cho buôn làng. Trong tiếng cồng chiêng, tiếng chày giã gạo rộn rã, người chủ tế lấy máu con vật hiến tế bôi lên nhà Rông mới, nhà ở mới hay bôi lên những chiếc chiêng Tha, những chiếc choé đựng rượu, những gùi đựng hạt giống như một cách để giao tiếp với thần linh. Những lời khẩn của già làng bày tỏ cầu mong thần linh phù hộ, che chở cho buôn làng có cuộc sống sung túc, bình yên. Trong các lễ hội nông nghiệp, bà con Brâu luôn có niềm tin mạnh mẽ rằng:  thần đất, thần nước hay thần lúa…luôn là những vị thần quan trọng định đoạt việc được mùa hay mất mùa. Hàng năm cứ vào cuối tháng 3 đầu tháng 4 dương lịch, khi có những cơn mưa đầu mùa cũng là lúc bà con chuẩn bị cho các lễ hội trỉa lúa năm mới. Trong suốt chu kỳ trồng lúa còn có các lễ hội như: Lễ mừng lúa mới, mừng được mùa, mừng lúa vào kho. Đây là những lễ hội để bà con bày tỏ tâm nguyện tới các đấng thần linh, cầu mong cho mưa thuận, gió hoà, mùa màng tốt tươi, nhà nhà no ấm. Già làng Thao La, ở thôn Đăk Mế, xã Bờ Y, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon tum, chia sẻ: “Dân tộc Brâu khi vào làng mới hay vào nhà mới, nhà ở hay nhà Rông đều có lễ đâm trâu để xin đất ở, xin đồi, núi và nước cầu cho làng, nhà ở được mát mẻ, êm đẹp mà mạnh mẽ. Mong đừng có ai ốm, đau và có hạnh phúc ấm no ở cái đất này,ở làng này. Còn khi mình làm rẫy thì trồng lúa có lúa, trồng mì có mì.  Mình phải xin từ đất, từ trời phù hộ  để làm gì cũng phát đạt, giàu có” <br /><br />Cũng như nhiều lễ hội của các dân tộc khác, lễ hội của người Brâu bao giờ cũng gồm hai phần: phần lễ và phần hội. Sau lễ cúng thần trang nghiêm, thì phần hội thường diễn ra hết sức tưng bừng. Theo nhịp trống, cồng chiêng, sáo bầu, những người tham dự lễ hội được thoả sức diễn tấu những bài hát, những điệu múa mà mình yêu thích. Những các chàng trai tay cầm lao cuồng nhiệt trong những vũ điệu khoẻ khoắn, trong khi các cô gái Brâu trong trang phục truyền thống, tay nắm tay, tạo thành vòng xoang, uyển chuyển trong các điệu múa đầy sức quyến rũ. Cứ như vậy mọi người cùng chìm đắm trong không khí lễ hội diễn ra thâu đêm, suốt sáng. Vào những ngày lễ hội, dù là người quen hay khách lạ, khi nghe tiếng cồng chiêng nổi lên, thì mọi người đều hoà mình vào lễ hội  trong bầu không khí hết sức đầm ấm, thân tình. Có lẽ đây chính là nét đẹp, nét nhân văn trong những lễ hội của người Brâu./.<br /><br /><div style="text-align: right;">Tô Tuấn</div>

Trong nắng gió cao nguyên lồng lộng, đồng bào dân tộc Gia Rai ở Ya Chim, tỉnh Kon Tum náo nức tổ chức lễ hội mừng nhà rông mới.<br /><br />Từ mấy ngày trước, các già làng đã tập trung bàn bạc công việc chuẩn bị cho lễ hội. Nghi thức đầu tiên là chọn vị trí trồng cây nêu. Họ chọn một ghè rượu nhỏ và cắt tiết một con gà trống cúng báo với Giàng, xin phép mở hội. Bát tiết gà hòa rượu cúng là vật thiêng, nên phụ nữ, con trẻ không được đụng vào. Các già làng đem bát tiết ra vị trí dựng nêu. Làng dựng hai cây nêu, một để buộc trâu còn một để buộc dê, cả hai đều là con đực mầu đen. Mỗi cột nêu còn trồng một cây Pơ lang (cây hoa gạo) tượng trưng cho sự trường tồn của cộng đồng.<br /><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://2.bp.blogspot.com/-qY6DSbAJcZ8/XG1zUjsNruI/AAAAAAAAAMc/4zaUP_8DJv45UFCA-rieD3xu4pI7RSBQQCPcBGAYYCw/s1600/am-thanh-cua-tre-nua-con-mai-voi-thoi-gian-3.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="314" data-original-width="500" height="200" src="https://2.bp.blogspot.com/-qY6DSbAJcZ8/XG1zUjsNruI/AAAAAAAAAMc/4zaUP_8DJv45UFCA-rieD3xu4pI7RSBQQCPcBGAYYCw/s320/am-thanh-cua-tre-nua-con-mai-voi-thoi-gian-3.jpg" width="320" /></a></div><br />Già làng A Zui, chủ lễ, cầm bát tiết gà đưa quanh cây nêu lớn năm vòng: ba vòng từ phải qua trái, hai vòng từ trái qua phải. Theo quan niệm của họ, ngược chiều kim đồng hồ là chiều lặn của mặt trời, chiều đến với ông bà tổ tiên, còn xuôi chiều kim đồng hồ là chiều vận động bất tận của mặt trời.<br /><br />Trong khi hành lễ, họ kiêng tránh để bát tiết gà bị đổ, do họ sợ rằng dân làng sẽ gặp những điều không hay. Cây nêu là một công trình nghệ thuật tổng hợp, chỉ dùng tre, gỗ kết hợp điêu khắc và hội họa, trang trí mầu đen, đỏ, trắng được lấy từ than củi, đất, đôi khi từ máu các con vật hiến sinh. Trên thân cây nêu có các hình trang trí như hình mặt trời, tay thần, cây rau dớn, hoa văn kỷ hà. Dựng xong cây nêu, trai tráng dưới sự điều khiển của già làng buộc trâu, dê vào thòng lọng. Trâu và dê là vật cúng thần nên thòng lọng cũng được làm rất công phu. Họ giết một con heo nhỏ để báo với Giàng việc này. Sau đó các cô gái làng tập trung chế biến rau rừng thành nhiều món ăn độc đáo. Cánh đàn ông thì chuẩn bị một ghè rượu thiêng.<br /><br />Lúc này tiếng chiêng cồng bắt đầu nổi lên trầm hùng cùng những vòng múa xoang của các cô gái. Bài cồng chiêng thứ nhất mang ý nghĩa mừng nhà rông mới và mời các thần linh về chứng kiến lễ ăn trâu của dân làng. Bài thứ hai mời ông bà tổ tiên, còn bài thứ ba mời bà con xa gần về dự hội.<br /><br />Sau đó họ tiến hành một thủ tục tâm linh gọi là prế prang. Già làng dùng một sợi dây dài, buộc một đầu vào gốc nêu, dây được kéo dài ra. Sau hiệu lệnh của ông, tất cả già trẻ trai gái đều cầm tay vào sợi dây. Vài phút sau đầu dây được chuyển từ cột nêu buộc trâu sang cột buộc dê.<br /><br />Các già làng giải thích rằng, dân làng quá đông, không đủ chỗ cho tất cả mọi người cùng lúc sờ vào cột nêu nên phải nối dây dài ra, vì đó là "sợi dây thông linh" để dân làng tiễn vật hiến sinh và báo với Giàng họ đã góp công sức tiền của vào việc tổ chức lễ hội và cầu mong Giàng ban phúc. Già làng<br /><br />A Zui đứng bên cây nêu buộc trâu, cao giọng khấn: "Thưa Giàng, dân làng đã làm được nhà rông mới đẹp rồi đấy. Hôm nay, làng mở hội ăn trâu mừng nhà rông mới, mời Giàng về chung vui, ban cho con người sức khỏe, cho con trâu, con bò, con heo mau lớn, thóc lúa đầy kho, ruộng rẫy đầy mỳ bắp, mọi hận thù tan biến !".<br /><br />Mỗi người được chia một miếng gan heo để bôi lên cổ để trị bệnh và tránh rủi ro. Làng mổ thêm một con heo, các gia đình cùng góp thêm rượu thịt, cùng ăn uống vui vẻ. Ðêm đầu của lễ hội, hầu như cả làng không ngủ, tập trung quanh nhà rông tâm tình và ăn uống.<br /><br />10 giờ sáng hôm sau đội cồng chiêng đánh một vòng quanh nhà rông rồi đến thăm từng nhà. Các gia đình biếu lại họ gà, rượu, bầu bí... Sau đó những người đàn ông đại diện cho các gia đình mang theo mỗi người một nắm gạo. Số gạo góp này được coi là gạo thiêng, được già làng rắc lên lưng trâu với ý nghĩa tiễn đưa vật hiến sinh về với Giàng. Trong tiếng chiêng rộn rã, mấy thanh niên khỏe mạnh, tay cầm giáo, tay cầm khiên bước ra. Họ múa điệu múa chiến trận thật khỏe khoắn quanh cột buộc trâu trong tiếng hò reo đầy phấn khích của dân làng. Ðây cũng là lúc nghi lễ đâm trâu. Sau đó dân làng cắt đuôi trâu treo lên cây nêu. Thịt trâu được thui và chia đều cho mọi gia đình. Con dê cũng được hiến tế ngay sau đó.<br /><br />Cúng xong ở nhà rông, một lần nữa sợi dây thông linh lại được giăng ra để dân làng báo với Giàng rằng mọi việc đã hoàn tất.  Sang ngày thứ ba của lễ hội, đầu trâu được mang lên nhà rông. Một thanh niên cẩn thận lột da và thịt khỏi đầu trâu, riêng lưỡi và óc con vật được băm nhuyễn, trộn đều rồi gói trong lá rừng đem nướng để mang lên nhà rông làm lễ cúng Giàng, xin phép từ nay nhà rông sẽ được đưa vào sử dụng.<br /><br />Lễ hội kết thúc khi xương đầu trâu được gác lên một góc cao trong nhà rông. Sau đó, các già làng ngồi lại với nhau rút kinh nghiệm về việc tổ chức lễ hội, kiểm xem có ai ở xa hay ốm đau không về được thì bàn cách giúp đỡ.  Chính vì vậy, sau lễ ăn trâu mừng nhà rông mới, sức mạnh đoàn kết cộng đồng của dân tộc Gia Rai như được củng cố và có thêm một sức sống mới. Lễ hội mừng nhà rông mới là một trong nhiều giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của dân tộc Gia Rai, được bảo tồn qua nhiều thăng trầm của lịch sử, và  phổ biến trong đời sống người dân  Tây Nguyên hôm nay.

<p> Ở Kon Tum đã lâu nhưng cho đến giờ, chúng tôi mới có dịp chứng kiến lễ hội Et Đông (Et Đing Dieng) - Tết con dúi của đồng bào Ba Na (nhánh Jơ Lâng). Tại làng Kon Brăp Ju, xã Tân Lập, huyện Kon Rẫy, không khí đón chào hoạt động văn hóa dân gian độc đáo này mang nét mới mẻ, vui tươi, khác hẳn vẻ trầm lặng từng thấy.</p><p>Là lễ hội truyền thống độc đáo có quy mô lớn nhất của người Jơ Lâng, Et Đông thường được diễn ra vào đầu tháng 10 dương lịch hàng năm nhằm cầu mong mọi điều may mắn, tốt lành cho cuộc sống cộng đồng và từng gia đình.</p><p>Et Đông được tổ chức trong thời gian liên quan đến chu kỳ sinh trưởng của cây lúa rẫy: Giai đoạn lúa trổ đòng, đơm bông, chuẩn bị vào mùa thu hoạch lúa mới. Theo phong tục từ lâu đời, cách thời điểm thu hoạch lúa mới không xa, dân làng tổ chức ăn những hạt lúa giống được giữ lại từ đầu vụ, để cầu may cầu lành cho mùa tới.</p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-P8chdrGN1eE/YGsBvdD1n1I/AAAAAAAABb4/07J2K56cVAkP-1R3NWlgZ3AjVzsUb_TGACLcBGAsYHQ/s2048/tet-et-dong-cua-nguoi-ba-na-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="Già làng A Jring Đeng chuẩn bị cúng Tết Et Đông." border="0" data-original-height="1457" data-original-width="2048" src="https://1.bp.blogspot.com/-P8chdrGN1eE/YGsBvdD1n1I/AAAAAAAABb4/07J2K56cVAkP-1R3NWlgZ3AjVzsUb_TGACLcBGAsYHQ/s16000/tet-et-dong-cua-nguoi-ba-na-1.jpg" title="Già làng A Jring Đeng chuẩn bị cúng Tết Et Đông." /></a></div><br /><p>Già làng A Jring Đeng chuẩn bị cúng Tết Et Đông.</p><div>Mang nhiều ý nghĩa tâm linh và giá trị cộng đồng nên mọi người đều không bỏ lỡ dịp đón Tết con dúi. Trong buổi sáng lễ chính tại nhà rông, mỗi gia đình đều có một đại diện chủ hộ tham gia. Chỉ còn thiếu cho dù là một người, tất cả cũng phải chờ đến khi góp mặt đầy đủ mới tiến hành nghi lễ. Sau Et Đông, các gia đình mới được tiến hành những “việc lớn” như làm nhà mới, sửa nhà cũ, cưới hỏi… Đặc biệt, ngay trong lễ hội này, các đôi trẻ cũng được tác hợp nên duyên.</div><div><p></p><p>Trong ngày lễ hội chính, trước tiên là cúng tại nhà, sau đó mới tập trung ở nhà rông. Vào sáng sớm, mỗi gia đình đều chuẩn bị sẵn một con dúi (đã luộc chín, phơi khô trên giàn bếp) và nấu một nồi cơm gạo cũ. Chủ nhà chọn hạt cơm đặt lên đầu, khấn báo với thần linh rằng hôm nay gia đình cùng dân làng vào lễ hội Et Đông. Sau đó, mọi người trong gia đình cùng ăn cơm với thịt dúi để lấy may.</p><p>Tại nhà rông, lễ cúng con dúi diễn ra bài bản, trang trọng. Mỗi người chủ hộ mang theo một ghè rượu thật ngon và một ống lồ ô đựng con dúi cùng một số vật dụng dùng cho lễ cúng (gồm một ít lá chuối, cần rượu, một ít lá tranh). Với những gia đình có con hoặc cháu nhỏ, thì khi lên nhà rông, chủ nhà chỉ gùi ghè rượu, còn đứa bé cầm ống lồ ô đi theo. Trong đó, con dúi được buộc cẩn thận vào cây le, đầu hướng lên trên và trang hoàng thêm sợi nan tròn hình cung gắn bông gòn, bông nan xinh xắn.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-wuEXPx6GK2A/YGsB9rdGToI/AAAAAAAABb8/KZCTQFNd8aIPj0oH-loyFmH0UfJqpqdBwCLcBGAsYHQ/s2048/tet-et-dong-cua-nguoi-ba-na-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Thực hiện nghi lễ đốt lửa cầu mong mùa màng bội thu." border="0" data-original-height="1355" data-original-width="2048" src="https://1.bp.blogspot.com/-wuEXPx6GK2A/YGsB9rdGToI/AAAAAAAABb8/KZCTQFNd8aIPj0oH-loyFmH0UfJqpqdBwCLcBGAsYHQ/s16000/tet-et-dong-cua-nguoi-ba-na-2.jpg" title="Thực hiện nghi lễ đốt lửa cầu mong mùa màng bội thu." /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Thực hiện nghi lễ đốt lửa cầu mong mùa màng bội thu.</span></td></tr></tbody></table><br />Cách bố trí nhà rông cúng con dúi mang nét riêng. Theo chiều dọc giữa nhà rông, một hàng cột gỗ vững chắc được dựng lên. Ghè rượu của già làng được đặt ở tâm điểm này để “làm chuẩn” cho các gia đình lần lượt đặt ghè rượu nối tiếp vào, làm thành hai hàng dọc ngăn nắp. Sau nghi lễ chính trong lễ hội Et Đông, các chủ nhà lần lượt kéo sợi dây từ vị trí cột ghè rượu của già làng về vị trí cột ghè rượu của gia đình mình. “Không chỉ mang ý nghĩa lan tỏa những mạch máu trong một cơ thể, lan tỏa tinh thần đoàn kết của cộng đồng, nghi thức này cũng  thể hiện sinh động một trong những nét đẹp cổ truyền liên quan đến cây lúa. Đó là dẫn đường cho hạt lúa được mùa về đến từng nhà, mang theo những điều may mắn, tốt lành đến mọi người”- già làng A Jring Đeng (làng Kon Brăp Ju) ghi nhận.</p><p>Cũng trong lễ cúng con dúi, có một nghi thức độc đáo không thể bỏ qua, là “giấu gạo”. Theo ông A Met (50 tuổi), lấy những hạt gạo (bằng số người trong gia đình cộng thêm 1) gói cẩn thận trong chiếc lá pem, đặt bên dưới ghè rượu của mỗi gia đình ở nhà rông. Sau hai ngày chính của lễ hội, chủ nhà đem về nhà rồi mới mở gói lá ra. Trong gói lá còn đủ số hạt gạo ban đầu là điều may mắn, thuận lợi. Nếu chẳng may gạo trong gói lá bị mất hay hư hao thì báo hiệu “điềm xấu”; gia đình cần phòng, tránh rủi ro, xui xẻo.</p><p>Là lễ hội dân gian độc đáo và có quy mô lớn, Et Đông được lưu giữ, trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, làm thành nét đẹp truyền thống đáng tự hào của dân tộc Ba Na nhánh Jơ Lâng. Hồ sơ lễ hội này đang được hoàn chỉnh để trình Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xét chọn đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.        </p><p>Thanh Như</p></div>

<p> Ngày 25/10, 6/7 làng đồng bào dân tộc Xơ Đăng ở xã Đăk Trăm (huyện Đăk Tô) tưng bừng tổ chức lễ mừng lúa mới. Đây là lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc Xơ Đăng tổ chức hàng năm, là dịp để bà con tạ ơn trời đất, cầu cho một vụ mùa bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.</p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-wbTqpdnSwuM/YGsClex9WQI/AAAAAAAABcE/q02Lb9MmxKQi3FgiiF8itKF61Q16wsNEwCLcBGAsYHQ/s2992/le-hoi-mung-lua-moi-cua-nguoi-xo-dang.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="Đội cồng chiêng làng Đăk Rô Gia, xã Đăk Trăm biểu diễn cồng chiêng trong lễ hội mừng lúa mới." border="0" data-original-height="2000" data-original-width="2992" src="https://1.bp.blogspot.com/-wbTqpdnSwuM/YGsClex9WQI/AAAAAAAABcE/q02Lb9MmxKQi3FgiiF8itKF61Q16wsNEwCLcBGAsYHQ/s16000/le-hoi-mung-lua-moi-cua-nguoi-xo-dang.jpg" title="Đội cồng chiêng làng Đăk Rô Gia, xã Đăk Trăm biểu diễn cồng chiêng trong lễ hội mừng lúa mới." /></a></div><br />Đội cồng chiêng làng Đăk Rô Gia, xã Đăk Trăm biểu diễn cồng chiêng trong lễ hội mừng lúa mới.<p></p><p>Tại lễ mừng lúa mới, các gia đình chuẩn bị những ché rượu cần ngon nhất, nướng cơm lam và thịt góp với cộng đồng để tổ chức nghi lễ. Đúng giờ chính lễ, các gia đình mang lễ vật ra nhà rông để cùng già làng làm lễ cúng và mời thần linh về ăn cơm mới, rồi cả cộng đồng cùng uống rượu, múa hát, đánh cồng chiêng.</p><p>Trong lễ cúng, già làng báo cáo với trời đất, thần linh về việc sản xuất nông nghiệp của bà con trong làng và dâng những đồ lễ mà bà con làm ra báo với thần linh, đồng thời cầu xin trời đất và thần linh giúp cho vụ mùa sau được mưa thuận gió hòa, cây trồng không bị dịch bệnh hay bị thú rừng phá hoại để mọi người có cuộc sống ấm no.</p><p style="text-align: right;">Văn Phương</p>

<p>Lễ hội mừng nhà Rông mới của đồng bào dân tộc Giẻ Triêng tại làng Đăk Gô, xã Đăk Kroong, huyện Đăk Glei (Kon Tum) với mong muốn cầu xin hạnh phúc, hòa bình hay một mùa màng bội thu…</p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-3whqCa35Psk/YGGargolqgI/AAAAAAAAA7Y/tTMvPjg0mOYCDSS-XJ6XgcxIzceTYN92ACLcBGAsYHQ/s570/le-hoi-mung-nha-rong-moi-cua-nguoi-gie-trieng-o-kon-tum.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Lễ hội mừng nhà Rông mới của người Giẻ Triêng ở Kon Tum" border="0" data-original-height="350" data-original-width="570" src="https://1.bp.blogspot.com/-3whqCa35Psk/YGGargolqgI/AAAAAAAAA7Y/tTMvPjg0mOYCDSS-XJ6XgcxIzceTYN92ACLcBGAsYHQ/s16000/le-hoi-mung-nha-rong-moi-cua-nguoi-gie-trieng-o-kon-tum.jpg" title="Lễ hội mừng nhà Rông mới của người Giẻ Triêng ở Kon Tum" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Lễ hội mừng nhà Rông mới của người Giẻ Triêng ở Kon Tum</td></tr></tbody></table><p>Lễ mừng nhà Rông mới của đồng bào Giẻ Triêng ở Kon Tum được bắt đầu bằng những công việc rất nhỏ: Chị em phụ nữ xuống suối bắt cá, đi hái rau rừng..., các chàng trai vào rừng săn bắn lấy thực phẩm cho lễ mừng nhà Rông mới. Không gian lễ hội mừng nhà Rông mới của người Giẻ Triêng bao giờ cũng phải có cây nêu, rồi đến con trâu. Những chàng trai có bàn tay khéo léo tài hoa sẽ được các già làng chọn vào rừng chặt cây nêu cúng Giàng. Trước khi đi, chàng trai Giẻ Triêng phải lên nhà Rông ngủ chay 3 ngày 3 đêm, sau đó họ xuống suối tắm rửa sạch sẽ rồi mới được vào rừng chặt cây về làm cây nêu.</p><p>Với người Kinh, con trâu là đầu cơ nghiệp, thì đối với người Giẻ Triêng, con trâu còn có ý nghĩa hơn thế, nó là một người bạn thân thiết, đó là con vật thiêng liêng của họ. Bởi đồng bào Giẻ Triêng theo chủ nghĩa đa thần, con trâu là vật thiêng liêng cúng Giàng, là vật thế mạng họ để cầu xin thần linh cho buôn làng khỏe mạnh, vì vậy họ vô cùng yêu quý con trâu. Chính vì vậy, trong lễ mừng nhà Rông mới không thể thiếu lễ đâm trâu.</p><p>Một nghi lễ hết sức đặc biệt trước ngày diễn ra lễ đâm trâu là lễ “khóc trâu”. Khi mặt trời của ngày hôm trước đã lặn, con trâu đã được cột vào thân cây nêu, bà con trong làng tổ chức đánh cồng chiêng, khóc trâu suốt một đêm ròng. Họ cảm ơn con trâu đã vất vả, đã phải chịu đựng hy sinh, chịu đựng đau đớn thay họ để làm vật hiến sinh cúng Giàng, để cầu cho dân làng họ được khỏe mạnh, no ấm... Sau một đêm đánh cồng chiêng múa hát cùng trâu, than thở cùng trâu, tâm sự cùng trâu, cầu xin trâu giúp đỡ họ... mới đến lễ đâm trâu.</p><p>Trước khi tiến hành nghi lễ đâm trâu, già làng sẽ thực hiện nghi lễ để con trâu trở thành con trâu thiêng, trở thành vật hiến sinh cúng Giàng của người Giẻ Triêng. Họ cắm vào sừng trâu những chùm hoa sặc sỡ. Sau khi nghi lễ được tiến hành xong, người dân trong làng hò reo, các chàng trai vừa nhảy vừa đánh cồng chiêng vòng quanh cây nêu và con trâu. Những phụ nữ cùng nhau múa những điệu múa mộc mạc đơn giản nhưng vô cùng sinh động thể hiện những động tác trong lao động sản xuất của người Giẻ Triêng, từ làm cỏ lúa, gieo hạt, xua đuổi sâu bọ phá hại mùa màng đến những động tác thể hiện việc chào mời khách vào cùng chơi, cùng vui hội với họ...</p><p>Khi những người tham gia lễ hội như được thông linh với thần, họ trở nên thăng hoa, nhịp chiêng của các chàng trai ngày càng náo nức, nhộn nhịp, các cô gái cũng chuyển từ điệu múa xoang sang điệu Bông rốk vô cùng mạnh mẽ… Theo sự phân công của già làng, một chàng trai khỏe mạnh trong làng cầm giáo đuổi theo và đâm vào con trâu thiêng đã được cột sẵn. Sau một vài nhát giáo đâm tượng trưng, người trong làng đưa trâu đi mổ, thịt trâu được chia đều cho tất cả mọi người dân trong làng, ai cũng có phần để được may mắn.</p><p>Lễ hội đâm trâu kết thúc, mọi người được mời vào nhà Rông, cùng đánh cồng chiêng, cùng múa điệu Bông rốk, cùng uống rượu thiêng... để mừng làng mới, mừng nhà mới, và mừng một vụ mùa bội thu sắp tới.</p>

<p>Khi cái nắng gay gắt của tháng 3 bắt đầu trải dài trên những rẫy nương, thì đồng bào Xê Đăng nhánh Xơ Dră ở xã Ngọk Réo, huyện Đăk Hà lại háo hức rộn ràng tổ chức “Pơ leh”, hay còn gọi là “Tết làng” theo phong tục truyền thống, cầu mong mưa thuận gió hòa để bà con chuẩn bị bước vào một mùa rẫy mới bội thu.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-Q3gzMPD8W4U/YGKiA662I7I/AAAAAAAABFg/nT2rFibspM8PmOTUP8cnPJHCa2_icEY2QCLcBGAsYHQ/s350/thang-ba-ve-tet-lang-o-kon-tum.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Vợ chồng chị Y Hoa chuẩn bị đồ ăn đón Tết làng" border="0" data-original-height="197" data-original-width="350" src="https://1.bp.blogspot.com/-Q3gzMPD8W4U/YGKiA662I7I/AAAAAAAABFg/nT2rFibspM8PmOTUP8cnPJHCa2_icEY2QCLcBGAsYHQ/s16000/thang-ba-ve-tet-lang-o-kon-tum.jpg" title="Vợ chồng chị Y Hoa chuẩn bị đồ ăn đón Tết làng" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Vợ chồng chị Y Hoa chuẩn bị đồ ăn đón Tết làng</span></td></tr></tbody></table><br />Năm nay, nhờ quanh năm làm ăn chăm chỉ, dư được cái ăn cái mặc nên đôi vợ chồng trẻ Y Hoa – A Tuân ở thôn Kon Jong chuẩn bị đón Tết làng tươm tất và đủ đầy hơn mọi năm. Tờ mờ sáng, Y Hoa đã tranh thủ dậy thật sớm để ngâm gạo nếp, nướng cơm lam,….các loại rau rừng như lá H’lăng, H’hminh cũng được chị nhanh chóng nấu cùng với gạo đã được giã nát, thành món cháo bột truyền thống.</p><p>Trong khi đó, anh A Tuân lại đảm nhận phần việc chế biến món thịt chuột, thịt sóc nướng lồ ô bẫy được từ rừng về. Còn có cả món cá nướng chấm với muối ớt giã cay nồng…để đãi khách ghé thăm nhà.</p><p>Chị Y Hoa cho biết: Trước khi tổ chức ăn tết làng thì tất cả mọi người trong làng, từng gia đình, phụ nữ đi hái lá H’hminh, lá H’nglăng, chặt mây,…còn đàn ông thì đi đặt bẫy, kiếm thịt sóc, chuột, mang,…bắt cá đem về nấu nướng, chế biến chung thành những món ăn truyền thống.</p><p>“Pơ leh” của đồng bào Xơ Dră thường được tổ chức theo từng gia đình và cộng đồng làng, vào thời điểm cuối tháng 2, đầu tháng 3. Đây là khoảng thời gian nhàn rỗi khi bà con đã dọn xong nương rẫy, chờ đợi rẫy khô để chuẩn bị bước vào mùa rẫy mới. Đàn ông, thanh niên trong làng sẽ tranh thủ đi bẫy con sóc, con chuột,…đem về phơi khô làm thức ăn dự trữ trong gia đình. Đây cũng là dịp bà con, anh em họ hàng xa gần cùng đến gặp mặt chung vui sau một năm làm việc vất vả.</p><p>Dưới mái nhà rông cao vút, già A Lát cùng bà con dân làng đang chuẩn bị mọi thủ tục để làm lễ làng. Già nói: Hôm nay làng mình tổ chức lễ làng. Theo thông lệ truyền thống rồi, năm nào cũng tổ chức Tết làng, cùng nhau tập trung tại nhà rông, cùng làm đồ ăn, cùng đánh cồng chiêng, múa xoang và uống rượu ghè. Ngoài bà con trong làng, còn mời bà con làng bên về tham dự, chung vui luôn.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-GsXadh9gNIc/YGKiGfWQXvI/AAAAAAAABFk/cj-tX1NcAYgryE0CLapg_Yu5jaKJwTeRgCLcBGAsYHQ/s500/thang-ba-ve-tet-lang-o-kon-tum-1.gif" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Thiếu nữ trong làng đảm nhận làm món cơm lam" border="0" data-original-height="326" data-original-width="500" height="418" src="https://1.bp.blogspot.com/-GsXadh9gNIc/YGKiGfWQXvI/AAAAAAAABFk/cj-tX1NcAYgryE0CLapg_Yu5jaKJwTeRgCLcBGAsYHQ/w640-h418/thang-ba-ve-tet-lang-o-kon-tum-1.gif" title="Thiếu nữ trong làng đảm nhận làm món cơm lam" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Thiếu nữ trong làng đảm nhận làm món cơm lam</span></td></tr></tbody></table><br />Sau khi đón tiếp khách đến thăm nhà, đúng vào 12 giờ trưa, bà con tiếp tục tập trung, quây quần tại nhà rông để tổ chức theo cộng đồng làng. Tùy vào điều kiện sau một năm thu hoạch của từng hộ gia đình mà mỗi nhà có thể chuẩn bị nhiều ống cơm lam, nhiều món ăn truyền thống bên cạnh ché rượu cần được đặt tại nhà rông.</p><p>“Tết làng ngoài tính chất là mừng năm mới, chúng tôi còn chúc nhau sức khỏe, làm ăn phát đạt, có lúa, có mì, được mùa, được giá. Ngoài ra cũng là giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc, để con cháu sẽ noi theo”- Già A Lát cho biết thêm.</p><p>Sau khi già làng làm lễ cầu thần linh phù hộ, bà con lần lượt mời nhau thưởng thức rượu cần và các món ăn truyền thống do gia đình tự chuẩn bị như: đọt mây luộc, thịt sóc nướng, cháo bột, cá suối nướng, gỏi kiến chua,….không gian trở nên rộn ràng, náo nhiệt bởi những lời chúc nhau sức khỏe và một mùa rẫy thêm phần bội thu.</p><p>Khi hơi men rượu bắt đầu lan tỏa, cồng chiêng cũng bắt đầu nổi lên, mọi người cùng nắm tay nhảy múa quanh nhà rông theo nhịp điệu say nồng, bỏ qua những phiền muộn đã qua, mong ước một năm mới mùa màng bội thu.</p><p>Tháng 3 – Mùa lễ hội của các dân tộc thiểu số vùng Tây Nguyên, vì thế “Pơ leh” càng trở nên có ý nghĩa hơn trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào Xê Đăng nhánh Xơ Dră.</p><p style="text-align: right;">A Lê Khăm</p>

<p> Cứ mỗi vào dịp cuối năm, khi những hạt lúa rẫy trĩu nặng phủ sắc vàng óng, trải dài trên khắp nương đồi cao thì người Xê Đăng lại rộn ràng chuẩn bị tổ chức lễ ăn lúa mới. Đây là phong tục truyền thống từ bao đời nay trong cộng đồng người Xê Đăng, để tổng kết mùa màng sau một năm làm việc vất vả đã qua. Đồng thời mong ước sức khỏe, ruộng rẫy tốt tươi, thóc lúa đầy bồ trong những vụ mùa năm sau.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-6ftvIzhV48g/YGKcsgcQ1HI/AAAAAAAABEA/PvobTE3nB9sMZPSqcX4L1wBwvOvYDeO8ACLcBGAsYHQ/s600/le-an-lua-moi-cua-nguoi-xe-dang-o-kon-tum.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Dân làng dựng cây nêu chuẩn bị cho Lễ ăn lúa mới" border="0" data-original-height="338" data-original-width="600" src="https://1.bp.blogspot.com/-6ftvIzhV48g/YGKcsgcQ1HI/AAAAAAAABEA/PvobTE3nB9sMZPSqcX4L1wBwvOvYDeO8ACLcBGAsYHQ/s16000/le-an-lua-moi-cua-nguoi-xe-dang-o-kon-tum.jpg" title="Dân làng dựng cây nêu chuẩn bị cho Lễ ăn lúa mới" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Dân làng dựng cây nêu chuẩn bị cho Lễ ăn lúa mới</span></td></tr></tbody></table><br />Ngay từ sáng sớm, gia đình anh A Năng ở làng Đăk Rơwăng, xã Đăk Pxi, huyện Đăk Hà đã bận rộn chuẩn bị cho lễ ăn lúa mới. Giã ít lúa chín vàng vừa gặt trên rẫy về, vợ chồng anh nhanh chóng nấu cơm mới và chế biến một số món ăn đậm truyền thống để đón anh em, bà con và khách quý đến ăn lúa mới cùng gia đình.</p><p>Để tổ chức lễ ăn lúa mới, ngay từ đầu tháng 10, trước khi bước vào mùa gặt lúa rẫy, anh Năng đã phải đi rừng để đặt bẫy chuột, chim, sâu lồ ô,…bắt cá suối về treo trên gác bếp, hong khô dần. Vợ anh thì hái rau rừng, thu hoạch bầu bí dự trữ sẵn trong nhà để dùng dần. Trước đó, gia đình anh còn nấu sẵn vài ghè rượu cần để mời khách đến thăm và mang lên nhà rông cùng chung vui với bà con trong ngày lễ hội.</p><p>“Mỗi dịp ăn lúa mới theo phong tục cha ông ta để lại là trước hết phải có gạo, rau, quả, thịt chuột, cá để ăn ngày lễ được vui, dù ít hay nhiều. Cứ tháng 10 hàng năm phải làm lễ ăn lúa mới thoe phong tục của dân tộc mình”- Anh A Năng chia sẻ.</p><p>Cũng như gia đình anh A Năng, vợ chồng anh A Băk cũng rục rịch chuẩn bị đồ ăn từ sáng sớm. Những ống cơm lam nóng hổi và thịt rừng thơm nức mà gia đình anh chế biến đã sẵn sàng bày biện đón anh em, bà con họ hàng về chung vui cùng gia đình. Cùng với rẫy lúa rẫy mì, năm nay, vườn cà phê của gia đình anh A Băk cũng bắt đầu cho thu hoạch, vợ chồng anh đón lễ ăn lúa mới cũng thêm phần phấn khởi hơn. </p><p>Anh A Băk nói: “Hàng năm không thể bỏ, phải làm tục ăn lúa mới. Kinh tế gia đình năm nay không thu được nhiều những cũng có thu được 10 bao lúa, trồng mì cũng thu được ít, các con vẫn đi học đầy đủ. Thôn trưởng, thầy cô giáo cũng luôn động viên gia đình cố gắng làm ăn để có cơm, gạo cho con ăn học và để giúp gia đình có kinh tế phát triển hơn".</p><p>Theo phong tục truyền thống của người Xê Đăng ở xã Đăk Pxi, lễ ăn lúa mới thường diễn ra trong ba ngày. Ngày đầu tiên, đàn ông thanh niên trong làng phải lên rừng để chặt cây tre cây nứa làm cây nêu và đan một số vật dụng khác. Ngày thứ hai, buổi sáng, mỗi gia đình sẽ tự tổ chức lễ ăn mới tại nhà, tham gia dựng cây nêu và tổ chức lễ hội tại nhà rông từ buổi trưa cho đến khi đêm tàn. Và ngày cuối cùng, đội cồng chiêng của làng sẽ được cử đến từng hộ gia đình để xin thức ăn dự trữ như thịt chuột, chim, cá khô, rau rừng,…mang về nhà rông để bà con dân làng chế biến món ăn, uống rượu, chúc nhau mùa màng bội thu.</p><p>Hiện tại, để tiết kiệm thời gian và đảm bảo sức khỏe, bên cạnh giữ gìn lại nét phong tục riêng độc đáo của lễ ăn lúa mới, bà con người Xê Đăng đã ý thức thực hiện rút gọn, tổ chức ngày lễ từ khâu chuẩn bị cho đến khi kết thúc trong khoảng 1 - 2 ngày mà thôi.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-XAko8Go4k_4/YGKczkC3sXI/AAAAAAAABEE/6jqnVlmT4bI1y76cQDgLyFposxENk_6jgCLcBGAsYHQ/s600/le-an-lua-moi-cua-nguoi-xe-dang-o-kon-tum-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Gia đình đón nia lửa mới cầu năm mới mùa màng bội thu" border="0" data-original-height="361" data-original-width="600" height="386" src="https://1.bp.blogspot.com/-XAko8Go4k_4/YGKczkC3sXI/AAAAAAAABEE/6jqnVlmT4bI1y76cQDgLyFposxENk_6jgCLcBGAsYHQ/w640-h386/le-an-lua-moi-cua-nguoi-xe-dang-o-kon-tum-1.jpg" title="Gia đình đón nia lửa mới cầu năm mới mùa màng bội thu" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Gia đình đón nia lửa mới cầu năm mới mùa màng bội thu</span></td></tr></tbody></table><br />Trong lễ ăn lúa mới của người Xê Đăng ở Đăk Pxi, không thể thiếu nia lửa của làng. Nia lửa được những người đàn ông, thanh niên Xê Đăng đan bằng tre nứa chặt đem từ rừng về, được dùng trong nghi thức đón nia lửa mới. Nếu như lễ ăn lúa mới của làng phải có cây nêu, thì mỗi gia đình phải đón nia lửa mới vào nhà. Đây là nghi thức vô cùng quan trọng trong đời sống tâm linh của người Xê Đăng, mang ý nghĩa tượng trưng cho tinh thần đoàn kết một lòng, sức mạnh, sự ấm áp và no đủ của từng hộ gia đình, của cả làng cho vụ mùa mới đến.</p><p>Lửa thắp trên nia được lấy từ bếp lửa vị đứng đầu của làng và chính già làng là người đi đầu để mang nia lửa mới đến với từng hộ gia đình, nia lửa mang đến hộ gia đình nào thì chủ hộ sẽ ra đón lấy mang vào nhà. Sau đó lấy ít trấu từ hạt lúa mới đã giã bong ra của gia đình mình cho vào nia lửa để cầu mong điều tốt đẹp.</p><p>Quá trưa, nhà nào nhà nấy đã sắp xếp sẵn vị trí đặt ghè rượu của gia đình mình, thức ăn cũng đã được bày biện đem lên để mời bà con dân làng cùng thưởng thức. Trong không khí náo nhiệt của lễ hội, mọi người cùng mời nhau can rượu ghè say nồng với lời chúc cho nhau sức khỏe, mùa màng bội thu và cuộc sống luôn no đủ.</p><p>Ông A Phươk - Thôn trưởng Đăk Lâp, xã Đăk Long cho biết: “Theo phong tục ăn lúa mới thì phải luôn biết và giữ gìn những gì mà truyền thống cha ông ta đã để lại, biết làm ăn kinh tế như trồng cà phê, cao su, lúa, mì để có cái ăn no đủ trong gia đình”.</p><p>Cùng với những lo toan cuộc sống hàng ngày, lễ ăn lúa mới vào dịp cuối năm trở thành một món ăn tinh thần không thể thiếu của người Xê Đăng. Đây là khoảng thời gian bà con dành ra để tự thụ hưởng thành quả làm ra sau một năm lao động vất vả. Đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình, tạo niềm tin và động lực vào một tương lai ấm no hơn./.</p><p style="text-align: right;">Dương Nương</p>

<p>Được tổ chức quy mô cấp tỉnh lần đầu tiên vào năm 2000, nhân dịp đón xuân Canh Thìn, đua thuyền độc mộc trên sông Đăk Bla đã trở thành lễ hội truyền thống mừng Đảng,mừng Xuân hàng năm của tỉnh Kon Tum. Từ hoạt động bình thường có từ lâu đời trong đời sống, sản xuất của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ, đua thuyền độc mộc đã để lại dấu ấn riêng, mang đậm bản sắc thể thao-văn hóa vùng Bắc Tây Nguyên, không chỉ thu hút sự quan tâm của Nhân dân trong tỉnh, mà còn gọi mời du khách gần xa.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-jCCrDic2E_U/YGKkCbFWz2I/AAAAAAAABGE/0MeSzjg1qGYKDG4GvcsWG3YsDfmNh0ckwCLcBGAsYHQ/s550/net-dep-le-hoi-dua-thuyen-doc-moc-truyen-thong-o-kon-tum.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Lễ hội đua thuyền độc mộc trên sông Đăk Bla Xuân Đinh Dậu" border="0" data-original-height="315" data-original-width="550" src="https://1.bp.blogspot.com/-jCCrDic2E_U/YGKkCbFWz2I/AAAAAAAABGE/0MeSzjg1qGYKDG4GvcsWG3YsDfmNh0ckwCLcBGAsYHQ/s16000/net-dep-le-hoi-dua-thuyen-doc-moc-truyen-thong-o-kon-tum.jpg" title="Lễ hội đua thuyền độc mộc trên sông Đăk Bla Xuân Đinh Dậu" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Lễ hội đua thuyền độc mộc trên sông Đăk Bla Xuân Đinh Dậu</span></td></tr></tbody></table><br />Nhiều năm học tập và làm việc ở thành phố Hồ Chí Minh, những năm gần đây, có dịp về quê sum họp, đón năm mới cùng gia đình, năm nào, anh Lê Hồng Vinh ở tổ dân phố 7, phường Thắng Lợi cũng dành thời gian đến xem lễ hội đua thuyền độc mộc trên sông Đăk Bla. “Dòng Đăk Bla gần gũi, thân thương là vậy, lại được chứng kiến cuộc đua hào hứng của những tay chèo khỏe khoắn, quyết tâm, còn gì thú vị hơn.” - Anh Vinh chia sẻ.</p><p>Đặc thù địa hình núi non chia cắt, hình thành nên sông Đăk Bla, Sê San, Pô Kô, Đăk S’Nghé...chảy qua địa bàn tỉnh Kon Tum. Từ xa xưa,chèo thuyền độc mộc đã là hoạt động thường ngày trong đời sống sản xuất, sinh hoạt của cư dân vùng ven sông. Gắn với cuộc sống dựa vào thiên nhiên của đồng bào, thuyền độc mộc được làm thủ công từ những cây gỗ lớn, tuổi thọ dài. Đưa người, nông cụ, phương tiện sản xuất qua lại đôi bờ để  trồng tỉa, đồng thời  vận chuyển lúa, bắp, củ mì về nhà, thuyền độc mộc như người bạn đồng hành thân thiết của mọi người. Quy mô, tầm vóc thuyền độc mộc cũng là thước đo gia thế, sự giàu có, vững chãi của mỗi gia đình.</p><p>Không chỉ là phương tiện gắn liền với đời sống lao động, sản xuất, sự hình thành và phát triển của thuyền độc mộc còn chứa đựng nét đẹp văn hóa dân tộc và gắn với tâm linh của cư dân ít người sống ven sông. Ngày xưa, sau vụ thu hoạch no ấm, những cuộc đua thuyền nho nhỏ nhưng tưng bừng, vui nhộn lại được các thôn, làng tổ chức, cũng là để mừng lúa mới, đón năm mới. Ở đấy, các chàng trai có dịp đua tài, thể hiện; xem ai khỏe mạnh, sức vóc dẻo dai, khéo léo điều khiển con thuyền vượt qua sóng nước hơn ai.</p><p>Theo ông Võ Tấn Long- Nguyên Giám đốc Sở Thể dục thể thao tỉnh, từ thực tế sản xuất, sinh hoạt mang đậm dấu ấn của đồng bào các dân tộc thiểu số ven sông tỉnh Kon Tum, ngành thể thao tỉnh đã tổ chức giải đua thuyền độc mộc và xác định là hoạt động thể thao truyền thống hàng năm vào đầu xuân mới, xem đây là nét văn hóa - thể thao đặc trưng của mảnh đất cực Bắc Tây Nguyên. Giải thường niên cũng nhằm khai thác, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong đời sống hôm nay. Đáng mừng, là từ giải đua đầu tiên đến nay, trải qua gần 20 năm duy trì, lễ hội đua thuyền độc mộc mừng Đảng mừng Xuân hàng năm đã chứng tỏ sức xuân, ngày càng thu hút đông người đến xem, cổ vũ” - ông Long phấn khởi.</p><p>Những năm đầu được tổ chức, giải đua thuyền độc mộc truyền thống trên sông Đăk Bla của tỉnh Kon Tum được tổ chức định kỳ vào dịp  đón năm mới hàng năm trong khoảng thời gian từ mùng 4 đến mùng 6 tết, những năm gần đây, thường vào mồng 4 tết. Trung bình, mỗi năm, thu hút 35-40 thuyền đua và 80-90 vận động viên tham gia; Hội đua diễn ra sôi nổi, tưng bừng với tinh thần quyết tâm của các tay đua và sự cổ vũ nhiệt tình của người xem. Hội đua cũng không tránh khỏi phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên, thời tiết, có năm mưa ít, mùa mưa kết thúc sớm, mực nước dòng Đăk Bla thấp, những khi gió to, nắng gắt… đặt ra thử thách không nhỏ đối với những tay chèo trẻ trai sức vóc; những lần như thế, không khí hội đua càng kịch tính, hào hứng, hấp dẫn, lôi cuốn hơn.</p><p>Trong lễ hội đua thuyền độc mộc mừng xuân Đinh Dậu 2017, chàng trai A Lưới ở xã Sa Bình, huyện Sa Thầy không nhớ rõ đã bao lần giành giải nhất cự ly 100m cá nhân. A Lưới tâm sự: Chèo thuyền qua sông đi rẫy, đi rừng thì bình thường rồi, mạnh yếu không quan trọng; nhưng để đua thuyền với anh em, tham gia hội đua để mọi người cùng vui, mình đâu chỉ cần có sức khỏe, mà phải tập luyện để chèo nhanh chèo giỏi. Có sức mà không biết cách bơi chèo, điều khiển con thuyền, cũng mất nhiều thời gian mới đưa thuyền về đích.       </p><p>Lễ hội đua thuyền độc mộc truyền thống mừng Đảng mừng xuân của tỉnh Kon Tum không chỉ thu hút sự tham gia cổ vũ của đông đảo người dân địa phương, mà còn lôi cuốn nhiều du khách gần xa trong những ngày đón năm mới. Đây cũng là một trong số điểm kết nối hấp dẫn trong các tour du lịch đến với thành phố trẻ bên sông Đăk Bla trong đầu xuân.</p><p>Hiện tại, thuyền độc mộc không còn nhiều, khả năng chế tác phương tiện vận tải thủy truyền thống này ngày càng bị thu hẹp vì nguyên vật khan hiếm, việc gìn giữ những chiếc thuyền cũ được bà con đặc biệt quan tâm. Chèo thuyền giỏi, đua thuyền hay là kết quả nỗ lực học hỏi, rèn luyện, trau dồi của các bạn trẻ từ những người đi trước, tạo thành sợi dây gắn kết từ thế hệ này sang thế hệ khác, để nét đẹp đua thuyền độc mộc mãi còn in đậm dấu ấn trong đời sống văn hóa cộng đồng, là niềm tự hào của các cư dân đồng bào các dân tộc thiểu số bên sông của tỉnh Kon Tum./.</p><p style="text-align: right;">Nghĩa Hà</p>

<p> Tự bao giờ, lễ hội dân gian đã ra đời, gửi gắm tâm linh, ước vọng của con người và trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt của đồng bào các dân tộc thiểu số vùng Bắc Tây Nguyên. Trải qua thời gian và bao thăng trầm của lịch sử, nét đẹp cổ truyền ấy vẫn được quan tâm, gìn giữ và có sức lôi cuốn, hấp dẫn kỳ lạ; đặc biệt, là với những du khách từ nơi xa đến mảnh đất hơn trăm năm tuổi đậm đà bản sắc.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-wfVXh-fOu1Q/YGKeWSfIPEI/AAAAAAAABEg/p3qtzjlQcO4jfrLLwDcgk9F4SrCzuKNnACLcBGAsYHQ/s600/hap-dan-nhung-le-hoi-dan-gian-cua-nguoi-kon-tum.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Lễ hội của người Ba Na làng Kon KTu, xã Đăk RơWa, TP Kon Tum" border="0" data-original-height="400" data-original-width="600" src="https://1.bp.blogspot.com/-wfVXh-fOu1Q/YGKeWSfIPEI/AAAAAAAABEg/p3qtzjlQcO4jfrLLwDcgk9F4SrCzuKNnACLcBGAsYHQ/s16000/hap-dan-nhung-le-hoi-dan-gian-cua-nguoi-kon-tum.jpg" title="Lễ hội của người Ba Na làng Kon KTu, xã Đăk RơWa, TP Kon Tum" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Lễ hội của người Ba Na làng Kon KTu, xã Đăk RơWa, TP Kon Tum</span></td></tr></tbody></table><br />Từ thuở xa xưa, hàng năm, đồng bào các dân tộc tại chỗ (Ba Na, Xê Đăng, Giẻ Triêng, Gia Rai...) vùng Bắc Tây Nguyên đều mở nhiều lễ hội. Theo vòng đời của con người, vòng đời của cây lúa, cũng như đặc thù đời sống cộng đồng đổi thay, chu chuyển; lễ hội ra đời và khẳng định sức sống theo thời gian.</p><p>Lễ hội thư rải quanh năm, song với các dân tộc thiểu số Kon Tum, theo niên kỳ, từ cuối mùa mưa, tầm tháng 10, tháng 11 năm trước đến đầu mùa khô, độ tháng 3, tháng 4 năm sau; ấy là "mùa" lễ hội. Theo ông A Đang ở làng Kon Rờ Bàng, xã Vinh Quang, thành phố Kon Tum,  gọi là "mùa" bởi vì  đó là thời gian nông nhàn, mọi người rảnh rang mở hội. Ngày xưa, sống nhờ rừng núi, dựa vào thiên nhiên, người Ba Na, Xê đăng, Gia Rai.. mỗi năm chỉ làm một mùa rẫy. Đầu mùa khô, tháng 2 tháng 3, người người dồn sức phát cây, vỡ đất, chờ khi có mưa  là  tỉa hạt, xuống giống; tháng 9, tháng 10 cuối mùa mưa, nhà nhà tập trung tuốt, cắt lúa xong; mới sang những ngày rảnh rang.</p><p>Khi lúa ngô đã đầy kho, heo gà đã đông đàn; theo tâm linh, tín ngưỡng truyền thống, đó cũng là mùa công việc hanh thông, niềm vui kéo đến; là dịp để con người bày tỏ tâm tư, ý nguyện. Các lễ hội được tổ chức vào thời điểm này như lễ mừng lúa mới, bắc máng nước (hay sửa máng nước), mừng năm mới...; hay  phổ biến là các lễ hội liên quan đến sự ra đời, lớn lên, trưởng thành của con người và vòng đời của cây lúa; trước hết để cúng cầu, tạ ơn thần linh; sau để bày tỏ niềm vui, cùng nhau giao lưu, chia sẻ tâm tư, ước vọng …</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-SmEHkIq1m_0/YGKebtxkFhI/AAAAAAAABEk/iAk8Jgj24N8IaC-xCxv9IndZU5C3lih4gCLcBGAsYHQ/s600/hap-dan-nhung-le-hoi-dan-gian-cua-nguoi-kon-tum-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Nét đẹp lễ hội Mừng lúa mới của đồng bào Giẻ Triêng" border="0" data-original-height="400" data-original-width="600" height="426" src="https://1.bp.blogspot.com/-SmEHkIq1m_0/YGKebtxkFhI/AAAAAAAABEk/iAk8Jgj24N8IaC-xCxv9IndZU5C3lih4gCLcBGAsYHQ/w640-h426/hap-dan-nhung-le-hoi-dan-gian-cua-nguoi-kon-tum-1.jpg" title="Nét đẹp lễ hội Mừng lúa mới của đồng bào Giẻ Triêng" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Nét đẹp lễ hội Mừng lúa mới của đồng bào Giẻ Triêng</span></td></tr></tbody></table><br />Bởi mang ý nghĩa tạ dâng đấng tối cao, nên lễ hội không bao giờ thiếu phần nghi lễ linh thiêng, trang trọng. Tất cả những gì tốt nhất, đẹp nhất, hay nhất, ngon nhất... đều được dành cho lễ hội, mà đặc biệt, là được chọn làm lễ vật.  Coi như "luật bất thành văn", con vật hiến sinh không bao giờ thiếu, ghè rượu không thể nào quên. Lễ lớn, lũ làng thường dựng cây nêu, thay lời gọi mời, tấu trình với đấng tối cao; thường cúng trâu, cúng bò, cúng dê, cúng heo… Lễ bình thường, chỉ cần con gà…, lễ cúng diễn ra trang trọng, không mất nhiều thời gian; nhưng phần "hội" thì thâu đêm, suốt sáng, có khi kéo dài đến đôi ba ngày. Vì là dịp để gặp gỡ, giao lưu, nên tất cả mọi người trong cộng đồng đều tự nguyện, nhiệt thành. Tất cả đều hăng hái, vô tư đắm mình trong không gian lễ hội.</p><p>6 năm đã trôi qua, vợ chồng anh Nguyễn Tín Trung và chị Đào Vũ Nhi, du khách ở thành phố Đà Nẵng mới có dịp  trở lại Kon Tum, không quên  ghé thăm nhà rông Kon Klor  mà tháng 6/2011, họ đã có dịp chứng kiến lễ đâm trâu mừng nhà rông mới vô cùng ấn tượng. Ở Kon Tum, trong cuộc đời mỗi người,linh thiêng và trọng đại nhất là được chứng kiến lễ hội đâm trâu (hay còn gọi là ăn trâu). Ngày trước, lễ đâm trâu thường được tổ chức khi lập làng, mừng nhà rông mới, hay những lúc có sự kiện lớn như mừng năm mới, cúng cầu mưa, cầu may... "Lễ đâm trâu" không phải là một lễ hội riêng biệt, mà chỉ được lấy làm tên gọi cho những lễ hội trọng đại, khi vật hiến sinh là con trâu, có giá trị cao, mang nhiều ý nghĩa.</p><p>Cũng như các dân tộc thiểu số anh em, ở Kon Tum, phần "hội" của đồng bào là tổng hòa của âm thanh, màu sắc, đường nét, hình ảnh... của cồng chiêng, điệu xoang, nhạc cụ dân tộc, của men say ngây ngất... Vì lẽ đó, các lễ hội luôn chứa đựng sự lôi cuốn, hấp dẫn kỳ lạ. Được hòa mình trong không gian lễ hội tưng bừng là mong mỏi của không ít du khách đến với mảnh đất giàu bản sắc văn hóa truyền thống.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-egwEEXo7AjI/YGKeiEes3CI/AAAAAAAABEo/VmdxojrbN-YKZlmNmoKqaX64br3QiYKmQCLcBGAsYHQ/s600/hap-dan-nhung-le-hoi-dan-gian-cua-nguoi-kon-tum-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Gìn giữ và phát huy giá trị các lễ hội truyền thống trong cộng đồng" border="0" data-original-height="400" data-original-width="600" height="426" src="https://1.bp.blogspot.com/-egwEEXo7AjI/YGKeiEes3CI/AAAAAAAABEo/VmdxojrbN-YKZlmNmoKqaX64br3QiYKmQCLcBGAsYHQ/w640-h426/hap-dan-nhung-le-hoi-dan-gian-cua-nguoi-kon-tum-2.jpg" title="Gìn giữ và phát huy giá trị các lễ hội truyền thống trong cộng đồng" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Gìn giữ và phát huy giá trị các lễ hội truyền thống trong cộng đồng</span></td></tr></tbody></table><br />Cùng một lễ hội, các dân tộc thiểu số ở Kon Tum đều mang những nét tương đồng trong việc tổ chức; song mỗi dân tộc cũng có sự khác nhau từ khâu chuẩn bị lễ vật, trang trí, nghi thức hành lễ...; mang nét độc đáo, đặc sắc riêng; làm thành sự đa dạng, phong phú trong bản sắc cộng đồng. Sau lễ hội, mọi người lại cùng nhau trở lại lao động sản xuất; siêng năng, khéo léo  tạo ra những sản phẩm mới, hiện vật quý  để chuẩn bị cho những lễ hội kế tiếp…</p><p>Cùng với các lễ hội phổ biến, thường niên như lễ hội mừng năm mới, mừng lúa mới, lễ sửa máng nước, ăn lúa kho..., hay các lễ trong phạm vi gia đình như lễ cưới, lễ thổi tai, lễ cầu sức khỏe…; ở vùng Bắc Tây Nguyên, còn có thể kể đến các lễ hội đặc sắc, mang nét đặc trưng riêng biệt, như lễ hội Tinh Pênh (Hội bắn) của người Xê đăng nhánh Xơ Trá ở làng KonHra, xã Đăk Ui, huyện Đăk Hà; lễ hội Kiêng làng của dân tộc BRâu làng Đăk Mế, xã Bờ Y, huyện Ngọc Hồi; lễ hội Cha Kchah (ăn than) của dân tộc Giẻ Triêng ở vùng biên giới huyện Ngọc Hồi, lễ hội Ét đông (Tết Con Dúi) của người Ba Na nhánh Jơ Lâng ở Kon Rẫy ...</p><p>Trải qua thời gian và biến đổi, những lễ hội dân gian không còn nhiều và được thường xuyên tổ chức. Tuy vậy, gắn với yêu cầu bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, các lễ hội vẫn được gìn giữ, lưu truyền, làm thành nét đẹp mang đậm dấu ấn của mảnh đất và con người nơi sinh ra nó. Từ năm 2000 đến nay, trong số gần 2.600 lượt lễ hội được tỉnh Kon Tum tổ chức, có 2.088 lượt lễ hội dân gian; thu hút rất đông người dân trong tỉnh và du khách tham gia, hưởng ứng. Ngành Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh cũng đã phục dựng 23 lễ hội truyền thống tiêu biểu, như lễ hội mừng lúa mới, lễ ăn trâu mừng nhà rông mới, lễ mừng nước giọt, lễ lập làng, lễ cưới... của các dân tộc    (Ba Na, Xê đăng, Giẻ Triêng). Đặc biệt, được lựa chọn in thành sách để giới thiệu rộng rãi đến bạn đọc, phải kể đến  nét đẹp văn hóa truyền thống của một số dân tộc rất ít người ở Bắc Tây Nguyên, như lễ cưới của người BRâu (huyện Ngọc Hồi), lễ mừng lúa mới và lễ bỏ mả của người Rơ Măm (huyện Sa Thầy).</p><p>Bằng sức hấp dẫn và sự lôi cuốn tự thân của mình, các lễ hội truyền thống rất cần được làm sống lại trong đời sống cộng đồng và đặc biệt là cần được quan tâm tạo thành sản phẩm du lịch đặc sắc, gọi mời, giữ chân du khách đến Kon Tum./.</p><p style="text-align: right;">Nghĩa Hà</p>

<p> Vào những ngày cuối năm, khi ruộng rẫy đã thu hoạch xong, kho lúa đã đầy, người Ca Dong (một nhánh của dân tộc Xơ Đăng) tại xã Đăk Ring, huyện Kon Plông lại tất bật chuẩn bị đón lễ hội lớn nhất trong năm– Tết Khỉ. Cũng giống như Tết Nguyên đán, Tết Khỉ đối với người Ca Dong đánh dấu một năm cũ qua đi, năm mới đã đến cùng những ước nguyện tốt lành.</p><p>Với mong muốn tìm hiểu về Tết Khỉ, tôi vượt hơn trăm cây số để đến với người Ca Dong ở làng Măng Lây, thôn Vắc Y Nhông, xã Đăk Ring - nơi bà con còn lưu giữ và kế thừa truyền thống tốt đẹp phong tục này qua bao đời nay.</p><p>Năm nay, vào ngày 3/12 (âm lịch), làng Măng Lây tổ chức Tết Khỉ. Trong tiết trời giá buốt, sương mù bao phủ núi rừng, dân làng Măng Lây quây quần bên bếp lửa hồng tí tách. Với giọng trầm đục, già A Tóc đưa tôi vào câu chuyện của người Ca Dong. Rằng, chẳng biết từ bao giờ, người Ca Dong ở đây đã coi loài khỉ như linh vật. Người xưa quan niệm, ở mỗi dãy núi, cánh rừng luôn có một Ông Khỉ  xua đi tai ương, vận rủi, gìn giữ từng cây lúa, hạt thóc để giúp mùa màng bà con bội thu, lương thực đủ đầy. Cũng vì thế mà vào mỗi thời điểm vụ mùa kết thúc, người Ca Dong luôn tổ chức một lễ cúng để tỏ lòng biết ơn, đồng thời gửi gắm kho thóc của mình để Ông Khỉ trông coi đến khi vụ mùa mới bắt đầu. Theo dòng thời gian, lễ cúng này đã trở thành Tết Khỉ trong đời sống của người Ca Dong.</p><p style="text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-FzQdNmLHQ4I/YHABB47qOOI/AAAAAAAABqY/UWdu9YcGYwIBGxe1QisjpKYSCZr-ADAdACLcBGAsYHQ/s600/doc-dao-tet-khi-cua-nguoi-ca-dong-o-kon-tum-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="Ðộc đáo Tết Khỉ của người Ca Dong ở Kon Tum" border="0" data-original-height="420" data-original-width="600" src="https://1.bp.blogspot.com/-FzQdNmLHQ4I/YHABB47qOOI/AAAAAAAABqY/UWdu9YcGYwIBGxe1QisjpKYSCZr-ADAdACLcBGAsYHQ/s16000/doc-dao-tet-khi-cua-nguoi-ca-dong-o-kon-tum-1.jpg" title="Ðộc đáo Tết Khỉ của người Ca Dong ở Kon Tum" /></a></div><br />Dựng cây nêu đón Tết Khỉ<p></p><p>Đối với người Ca Dong, Tết Khỉ không ấn định thời gian cụ thể hàng năm, mà được tổ chức khi dân làng thu hoạch xong vụ mùa. Cũng vì thế mà trong cộng đồng người Ca Dong, già làng có trách nhiệm quan sát, để ý, đôn đốc các gia đình vào mỗi vụ mùa thu hoạch xong phải chuẩn bị tổ chức Tết Khỉ. Sau khi tất cả gia đình hoàn tất việc thu hoạch, già làng tập trung tất cả mọi người tại nhà rông để quyết định thời điểm tổ chức Tết Khỉ trong năm. Đó cũng là lý do mà tại từng thôn, từng làng sẽ có thời điểm ăn mừng Tết Khỉ khác nhau, thông thường sẽ vào khoảng tháng 10 năm trước đến tháng 1 năm sau (tính theo Dương lịch).</p><p>Theo già A Tóc, người Ca Dong luôn giữ phong tục này, bởi Tết Khỉ mang nhiều ý nghĩa, ăn sâu vào trong tiềm thức và đời sống tinh thần của người dân từ bao đời nay. Tùy vào từng địa phương, nghi lễ, hình thức trong Tết Khỉ có thể có biến tấu, thay đổi. Tuy nhiên, điều cốt lõi của phong tục này, vẫn là gửi tới Ông Khỉ những hạt lúa thơm ngon, cầu cho năm tới mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, người người, nhà nhà được no ấm...</p><p>Năm nay, để chuẩn bị đón Tết Khỉ, ngay từ những ngày đầu tháng 1, già A Tóc đã phân chia dân làng thành từng nhóm đảm nhiệm công việc cụ thể. Theo đó, một bộ phận thanh niên, đàn ông trong làng vào rừng, chặt lồ ô, nứa về làm máng nước mới cho Ca Dong làng; một bộ phận dọn dẹp vệ sinh tại đầu nguồn suối Nước Mang – nơi được chọn để dẫn nước về làng.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-d6WYEjg8hSM/YHABTwDeofI/AAAAAAAABqg/KTnNj9umqsIS2zco1ltH1blzgdbFR4_mQCLcBGAsYHQ/s600/doc-dao-tet-khi-cua-nguoi-ca-dong-o-kon-tum-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Già A Tóc kể về phong tục Tết Khỉ của người Ca Dong cho lớp trẻ" border="0" data-original-height="434" data-original-width="600" src="https://1.bp.blogspot.com/-d6WYEjg8hSM/YHABTwDeofI/AAAAAAAABqg/KTnNj9umqsIS2zco1ltH1blzgdbFR4_mQCLcBGAsYHQ/s16000/doc-dao-tet-khi-cua-nguoi-ca-dong-o-kon-tum-2.jpg" title="Già A Tóc kể về phong tục Tết Khỉ của người Ca Dong cho lớp trẻ" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Già A Tóc kể về phong tục Tết Khỉ của người Ca Dong cho lớp trẻ</td></tr></tbody></table><br />Cũng theo già A Tóc, việc làm máng nước rất quan trọng đối với người Ca Dong, bởi quan niệm, cũng giống như lửa, nước là biểu trưng cho sự sống. Nhờ có nước, bà con mới có mùa màng bội thu, có lúa, gạo để ăn… Mặc dù hiện nay, mỗi nhà đều có vòi nước riêng, việc làm máng nước chung về làng đã không còn là thiết yếu, nhưng dân làng vẫn duy trì hoạt động truyền thống và xem như một phần nghi lễ không thể thiếu để đón Tết Khỉ ở làng.</p><p>Phụ nữ trong làng tập trung lại vót lạt, tạo hình để treo lên cây nêu. Cây nêu đối với người Ca Dong có ý nghĩa tâm linh quan trọng. Già A Tóc trực tiếp vào rừng, lựa chọn những cây nứa, lồ ô có bề ngoài đẹp, rắn chắc, độ cao phù hợp để làm cây nêu cho ngày tổ chức Tết Khỉ.</p><p>Công đoạn cạo vỏ cây nêu luôn là phần việc khó nhất. Vết cạo phải tạo thành những vòng cuộn dài, trông bắt mắt, đòi hỏi người có nhiều kinh nghiệm. Chính vì vậy, già A Tóc lại là người trực tiếp đảm nhận phần việc này.</p><p>Để tạo ra những vòng cuộn từ vỏ cây nêu theo ý, già A Tóc dùng chiếc rựa thật sắc, đồng thời tay phải khéo léo dùng lực vừa đủ để kéo lưỡi rựa, nhưng không làm vỏ đứt đoạn giữa chừng. Để hoàn thành một cây nêu, cần 4 -5 ngày. Người Ca Dong cho rằng, cây nêu càng có nhiều vòng cuộn thì sẽ càng đẹp và càng thể hiện được lòng thành đến với Ông Khỉ.</p><p>Già A Tóc cho biết: Ngoài việc chuẩn bị máng nước, cây nêu, trong Tết Khỉ của người Ca Dong nơi đây, nhất thiết không thể thiếu heo hoặc gà để cúng. Năm nào bà con được mùa, ấm no, có của ăn, của để dành, cả làng sẽ tổ chức cúng heo, còn nếu khó khăn, mất mùa sẽ chọn gà để cúng. Năm nay, làng được mùa, cả làng góp tiền mua heo lớn về cúng. Trong lời khấn, mình cầu mong Ông Khỉ phù hộ cho mùa màng bội thu, giữ lại vận may cho làng.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-JrnUW3TidP0/YHABerzsIhI/AAAAAAAABqk/4cZHDifcJdk9xciTPqoR9ai1VGYLs-hcQCLcBGAsYHQ/s600/doc-dao-tet-khi-cua-nguoi-ca-dong-o-kon-tum-3.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Dân làng Măng Lây làm máng nước." border="0" data-original-height="424" data-original-width="600" src="https://1.bp.blogspot.com/-JrnUW3TidP0/YHABerzsIhI/AAAAAAAABqk/4cZHDifcJdk9xciTPqoR9ai1VGYLs-hcQCLcBGAsYHQ/s16000/doc-dao-tet-khi-cua-nguoi-ca-dong-o-kon-tum-3.jpg" title="Dân làng Măng Lây làm máng nước." /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Dân làng Măng Lây làm máng nước.</span></td></tr></tbody></table><br />Tết Khỉ của người Ca Dong tại làng Măng Lây diễn ra trong 2 ngày. Ngày đầu tiên, cả làng sẽ tập trung tại cây nêu được đặt gần máng nước để cúng Ông Khỉ. Mâm cúng, ngoài thịt heo, không thể thiếu bánh ốc, bánh ú (loại bánh nếp được gói bằng lá dong, lá chuối của người Ca Dong) được bày biện tươm tất. Sau khi đọc bài cúng trước bàn tế, già A Tóc lấy máu con heo đã cúng để bôi lên cây nêu và nhỏ vào máng nước của làng để kết thúc nghi lễ. Sau cùng, bà con trở về nhà, mang theo một phần thịt heo và lấy nước từ máng về để nấu ăn, sinh hoạt. Trở về nhà, mỗi gia đình sẽ tiếp tục cúng riêng một lần nữa.</p><p>Ngày thứ hai, theo phong tục, mỗi gia đình sẽ cử ít nhất một đại diện, tập trung lại thành đoàn đi đến từng nhà, thăm hỏi và gửi những lời chúc tốt đẹp. Nhà đầu tiên được ghé thăm phải là nhà già làng, sau đó mới lần lượt đến tất cả các nhà khác. Vào ngày này, gia chủ phải chuẩn bị rượu ghè trong nhà, cùng một chiếc bát để ngửa mong chờ khách đến. Khách đến thăm nhà phải uống hết rượu trong bát, sau đó úp ngược lại và gửi lời chúc đến  gia chủ. Điều này tượng trưng cho mọi xui xẻo, vận rủi trong năm cũ được úp lại trong chiếc bát đó, thay vào đó, chủ nhà sẽ gặp nhiều điều tốt lành trong năm mới. </p><p>Chuyến trải nghiệm về Tết Khỉ của người Ca Dong ở làng Măng Lây thật sự để lại trong tôi những ấn tượng khó quên.</p><p style="text-align: right;">Tất Thành</p>

<p> Ngày 25/2, bà con làng Kon Braih (xã Ngọc Réo, huyện Đăk Hà) tổ chức lễ hội Kă Pơ Lêh (Tết làng).</p><p>Lễ hội Kă Pơ Lêh là lễ hội truyền thống của bà con đồng bào dân tộc Tơ Đrá (Xơ Đăng) nơi đây. Theo phong tục truyền thống trước đây và theo quy ước, hương ước của làng hiện nay, cứ đến ngày 25/2 hàng năm - thời điểm chuẩn bị bước vào vụ sản xuất rẫy - dân làng lại tổ chức lễ hội dưới góc độ cộng đồng làng.</p><p>Lễ hội diễn ra trong vòng 1 ngày. Theo đó, bà con dân làng cùng chế biến các món ăn truyền thống và rượu ghè để mang lên nhà rông. Tại đây, bà con cùng chẻ ống cơm lam của gia đình mình đã được nướng sẵn trước đó cho vào cùng một chiếc nia lớn đặt ở giữa nhà rông để già làng làm lễ khấn thần linh phù hộ dân làng một năm mới sức khỏe, mưa thuận gió hòa, mùa màng được tốt tươi, thóc lúa đầy bồ; rồi sau đó gói từng phần cơm chia lại cho dân làng cùng ăn.</p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-57ErCDOr478/YGsPyu7BskI/AAAAAAAABdc/wzbqArU3rpownaQdKs80h3DMTSsTxFzJQCLcBGAsYHQ/s460/dan-lang-kon-braih-to-chuc-le-hoi-ka-po-leh.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="Dân làng Kon Braih tổ chức lễ hội Kă Pơ Lêh" border="0" data-original-height="298" data-original-width="460" src="https://1.bp.blogspot.com/-57ErCDOr478/YGsPyu7BskI/AAAAAAAABdc/wzbqArU3rpownaQdKs80h3DMTSsTxFzJQCLcBGAsYHQ/s16000/dan-lang-kon-braih-to-chuc-le-hoi-ka-po-leh.jpg" title="Dân làng Kon Braih tổ chức lễ hội Kă Pơ Lêh" /></a></div><br />Dân làng Kon Braih cùng chẻ ống cơm lam cho vào nia để già làng làm lễ cúng<p></p><p>Già làng A Pu cho biết, nghi lễ dân làng cùng chẻ cơm lam cho vào nia để già làng làm lễ cúng, sau đó chia lại cho từng người dân trong làng cùng ăn thể hiện tinh thần đoàn kết, cố kết cộng đồng của dân làng.</p><p>Sau phần nghi lễ, theo hiệu lệnh của già làng, bà con cùng đánh cồng chiêng, múa xoang, mời nhau thưởng thức những món ăn truyền thống và uống rượu cần chung vui đến tối.</p><p>Tú Quyên</p>

<p> Lễ hội của đồng bào các dân tộc thiểu số Bắc Tây Nguyên không chỉ ấn tượng với cồng chiêng, xoang, nhạc cụ dân tộc..., mà càng thêm sắc màu lôi cuốn, hấp dẫn nhờ những hình ảnh sinh động, độc đáo được hòa quyện từ hình ảnh con rối, mặt nạ, hình nộm…trong cuộc vui của cộng đồng.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-LSMFmxVtWR8/YGKM3MBsV4I/AAAAAAAABBc/q4_7__xh2L04vxYet41hh3nKRE2JPhadQCLcBGAsYHQ/s640/them-sac-mau-le-hoi.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Hình rối trong lễ hội của đồng bào Gia Rai xã Ia Chim" border="0" data-original-height="397" data-original-width="640" src="https://1.bp.blogspot.com/-LSMFmxVtWR8/YGKM3MBsV4I/AAAAAAAABBc/q4_7__xh2L04vxYet41hh3nKRE2JPhadQCLcBGAsYHQ/s16000/them-sac-mau-le-hoi.jpg" title="Hình rối trong lễ hội của đồng bào Gia Rai xã Ia Chim" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hình rối trong lễ hội của đồng bào Gia Rai xã Ia Chim</td></tr></tbody></table><br />Cùng với “linh hồn” là cồng chiêng, xoang; lễ hội của đồng bào các dân tộc thiểu số của tỉnh Kon Tum thường xuất hiện những con rối, mặt nạ, hình nộm hay hình hóa trang; mang nét đặc trưng của nghệ thuật tạo hình dân gian đặc sắc. Nét tạo hình tuy đơn sơ, giản dị, song rất gần gũi, thân thuộc; làm thành chút “gia vị” độc đáo cho “bữa tiệc” lễ hội thêm ấn tượng.</p><p>Theo nghệ nhân A Jưk, ở làng Klâu Ngol Dố (xã Ia Chim, TP Kon Tum), con rối thường được chế tác từ gỗ. Không ít nghệ nhân đẽo tượng gỗ dân gian, nhưng không phải ai cũng có thể làm được hình rối, vì nó đòi hỏi sự tinh tế, kỹ càng và nhất là sự nhẫn nại, chịu khó.</p><p>Hình rối được chế tác thường là  đàn ông, đàn bà, các con vật, hay là một số hoạt động thường ngày của con người, biểu thị sự hồn nhiên, phóng khoáng trong tâm hồn con người và mong ước về cuộc sống nhẹ nhàng,vui tươi. Vì vậy, rối thường dẫn đầu đoàn chiêng trống trong lễ hội.</p><p>Cũng như con rối, mặt nạ, hình nộm, hình hóa trang… được làm từ những nguyên, vật liệu  đơn sơ, dễ kiếm như tre nứa, tranh, lá chuối…, thêm chút màu nhuộm ( đen, đỏ, xanh…). Trong lễ hội, mặt nạ, hình nộm, hình hóa trang vừa đem đến sắc màu “ bắt mắt”, vừa mang nét biểu cảm, thể hiện sự sinh động,  hòa quyện với cồng chiêng, xoang; góp phần tạo nên sự lôi cuốn, thu hút của không khí ngày hội.</p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-Uzx4kzHt5yQ/YGKNA-b7dHI/AAAAAAAABBg/fFpfKq1_9hUeGOi1nrg9DyDDnkkjnPZ9gCLcBGAsYHQ/s640/them-sac-mau-le-hoi-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Nghệ nhân A Hùng với những chiếc mặt nạ được chế tác" border="0" data-original-height="467" data-original-width="640" height="468" src="https://1.bp.blogspot.com/-Uzx4kzHt5yQ/YGKNA-b7dHI/AAAAAAAABBg/fFpfKq1_9hUeGOi1nrg9DyDDnkkjnPZ9gCLcBGAsYHQ/w640-h468/them-sac-mau-le-hoi-1.jpg" title="Nghệ nhân A Hùng với những chiếc mặt nạ được chế tác" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Nghệ nhân A Hùng với những chiếc mặt nạ được chế tác</span></td></tr></tbody></table><br />Nghệ nhân A Hùng ở làng Kon Ktu (xã ĐăkRơWa, thành phố Kon Tum) cho hay: Mặt nạ  thường được làm từ những khúc cây to, gỗ mềm, nhẹ như cây gòn, gỗ sữa... Sau khi hình mặt ngoài được phác thảo, khúc gỗ được đục vào bên trong. Mặt nạ khá đa dạng với các sắc thái khác nhau, thể hiện rõ nét qua chủ yếu con mắt và cái miệng. Cũng có khi, mặt nạ được đẽo hình méo mó, kỳ dị... mang tính ước lệ, vui nhộn. Ngoài hình “thô” bằng gỗ, mặt nạ cũng được bôi màu lên cho thêm phần “bắt mắt”, theo truyền thống chủ yếu là đen, trắng; đa dạng hơn cũng có khi tô thêm màu đỏ, xanh, vàng...</p><p>Mặt nạ chế tác từ gỗ rất bền, có thể sử dụng lâu ngày. Tuy vậy, sau này, mặt nạ còn được làm bằng bìa giấy, mảnh nhựa, miếng nhôm. Cũng có khi, nó đơn giản chỉ là vẽ trực tiếp lên mặt.  </p><p>Cũng như con rối, mặt nạ hay hình hóa trang, hình nộm... trong lễ hội thường được các bạn trẻ, các em nhỏ mang vác, điều khiển; vì phù hợp với sự hồn nhiên, tươi trẻ, pha chút nghịch ngợm của các em. </p><p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-B3cMbvMvUiw/YGKNJ7kW2_I/AAAAAAAABBk/Aj6BfawS54cXadq_XPunqKsxN-iEDDx5wCLcBGAsYHQ/s638/them-sac-mau-le-hoi-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="Hình nộm, mặt nạ trong Lễ hội của đồng bào Ba Na" border="0" data-original-height="480" data-original-width="638" height="482" src="https://1.bp.blogspot.com/-B3cMbvMvUiw/YGKNJ7kW2_I/AAAAAAAABBk/Aj6BfawS54cXadq_XPunqKsxN-iEDDx5wCLcBGAsYHQ/w640-h482/them-sac-mau-le-hoi-2.jpg" title="Hình nộm, mặt nạ trong Lễ hội của đồng bào Ba Na" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;">Hình nộm, mặt nạ trong Lễ hội của đồng bào Ba Na </span></td></tr></tbody></table><br />Trong các lễ hội lớn của người Ba Na, Xê Đăng, Giẻ Triêng, Gia Rai…con rối, mặt nạ, hình nộm…thường xuất hiện và được gắn kết với nhau, làm nên không gian văn hóa truyền thống sinh động.Người đeo mặt nạ nhiều khi còn được khoác vào những bộ áo thụng bằng lá tranh, cành cọ, hay lá chuối, cành cây...  Hình ảnh dân dã này gợi nhớ cội nguồn của những bộ trang phục làm bằng vỏ cây từ  thuở xa xưa.</p><p>Cho dù cuộc sống hôm nay có nhiều đổi thay, lễ hội truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số của tỉnh Kon Tum vẫn được duy trì, tái hiện. Cùng với cồng chiêng-xoang, biểu hiện sinh động của các loại hình nghệ thuật dân gian và dân dã thông qua con rối, mặt nạ, hóa trang...đã góp phần đem đến sắc màu lễ hội thêm đẹp thêm hay, thêm cuốn hút. Tùy vào quy mô lớn, nhỏ của các lễ hội, nét đẹp đơn sơ này vẫn được gìn giữ và lưu truyền../.</p><p style="text-align: right;">Nghĩa Hà  </p>

Bao năm nay, người Brâu ở làng Đắk Mế, xã Bờ Y, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum vẫn giữ nguyên những nét đẹp trong lễ cúng trỉa lúa với hình thức canh tác chọc lỗ, tra hạt. Đây là một lễ hội trọng đại trong năm, để cầu xin thần linh ban cho cuộc sống ấm no, mùa màng tốt tươi, con chim, con chuột không phá hoại cây lúa, cây ngô của dân làng.<br /><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://4.bp.blogspot.com/-72gveBU942s/XG127Cob3JI/AAAAAAAAANQ/4lENRNONWsMV69tWQdXAaRL9_ssnw5xugCLcBGAs/s1600/le-cung-tria-lua-cua-dan-toc-brau.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="375" data-original-width="500" height="240" src="https://4.bp.blogspot.com/-72gveBU942s/XG127Cob3JI/AAAAAAAAANQ/4lENRNONWsMV69tWQdXAaRL9_ssnw5xugCLcBGAs/s320/le-cung-tria-lua-cua-dan-toc-brau.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Già làng làm lễ cúng trước khi xuống giống.</td></tr></tbody></table>Với người Brâu, lễ cúng trỉa lúa là một sự kiện trọng đại của cả làng hay một nhóm gia đình và cũng có thể tổ chức theo từng gia đình. Trước khi bắt đầu xuống giống, cả làng thường tập trung tổ chức lễ hội, ăn mừng trong suốt 2 ngày 2 đêm để bà con chuẩn bị lên nương tra hạt. Lễ hội ăn mừng cũng là thể hiện niềm vui và ước mong sẽ được một mùa bội thu, nhà nhà ấm no.<br /><br />Trước khi diễn ra lễ hội, dân làng phải chuẩn bị những đồ lễ gồm có: 2 vò rượu cần, thịt gà, thịt heo, thịt dê, cơm lam và 1 tô tiết, quan trọng nhất trong mâm lễ bắt buộc phải có một túi đựng tất cả những hạt giống để gieo trồng trong năm, mỗi loại 1 nắm tay, trộn vào nhau để cúng thần linh.<br /><br />Bắt đầu buổi lễ, già làng lấy tiết của những con vật cúng thần đã chuẩn bị trong mâm lễ để tưới lên những hạt giống đã được chuẩn bị trước và trộn chung lại với nhau. Số tiết còn lại, già làng bôi lên chiêng tha, mời tha ăn và khấn rằng: “Đây là máu, là tim của vật cúng được dân làng chúng tôi dâng lên các vị thần... Dân làng dâng lên các vị thần những con vật đẹp nhất, thức ăn ngon nhất, rượu cũng ngon nhất, xin thần hãy chấp nhận lời khấn của dân làng mà thương ban cho bà con dân làng trỉa lúa không bị kiến tha, không bị chim chuột ăn, trồng mì thì được tốt tươi nhiều củ, trồng gì được nấy, không bị thú rừng phá hoại”.<br /><br />Trong lễ trỉa lúa cũng như các lễ hội khác, thủ tục cúng chiêng tha và mời tha ăn là quan trọng nhất vì người Brâu cho rằng chiêng tha không chỉ là nhạc khí mà còn là thần linh, là tổ tiên của họ. Chiêng tha chỉ gồm chiêng vợ và chiêng chồng, là biểu tượng tinh thần, quyền lực tối ưu trong đời sống cộng đồng. Đó là vật chủ thông linh giữa thế giới thần linh và con người, nó có chức năng phán truyền vì vậy chiêng luôn được đặt ở vị trí trang trọng nhất trong lúc cúng lễ. Điều đặc biệt là trong nghi lễ này, khi già làng chưa cúng xong xuôi thì các thành viên không được ăn bất cứ thứ gì vì họ tin rằng nếu ăn vặt trong khi đang cúng sẽ bị chim chóc và thú rừng phá hoại mùa màng.<br /><br />Sau khi mời chiêng tha ăn xong là đến phần khấn quanh mâm lễ và thụ lộc, già làng sẽ ngồi trước 2 vò rượu và cúng, mời các thần linh hãy về hưởng rượu ngon, thịt ngon để ban cho dân làng có đủ lúa ăn trong cả năm... Khi già làng đã khấn xong, hai nghệ nhân trong làng sẽ đánh chiêng bài “Đón khách” và bắt đầu phần nhảy múa, uống rượu vui vẻ. Cả làng và tất cả các khách đến tham dự lễ hội cùng nhau thụ lộc, giao lưu nhảy múa, biểu diễn cồng chiêng vui vẻ. Lễ hội càng đông người càng tốt vì người Brâu cho rằng, trong ngày lễ trỉa lúa xuống giống này, nếu mời được khách đến càng đông thì càng có nhiều may mắn những người khách này chính là người được giàng phái tới và điều này đem lại cho họ vụ mùa tốt tươi, bội thu như mong muốn.<br /><br />Sau 2 ngày nhảy múa, ăn mừng, khi lễ hội đã xong, già làng gói tất cả các vật phẩm hạt giống đã được cúng tế thần và chia cho các thành viên trong làng mang về từng nhà để làm phép. Những hạt giống đó được đem về nhà trộn chung với thóc lúa, hạt giống xong mới được đem đi tra hạt.<br /><br />Theo già làng A Ót: “Lễ trỉa lúa cũng là cầu cho mình có sức khỏe và có đủ lúa ăn cho cả năm, cảm ơn thần linh đã che chở cho dân làng. Nhưng trước khi xuống giống 1 ngày, dân làng phải kiêng ăn ớt, kiêng uống rượu, kiêng ăn muối vì nếu ăn những thứ đó thì con chim, con chuột nó sẽ phá lúa”.<br /><br />Lễ cúng trỉa lúa là một nét đẹp văn hóa của dân tộc Brâu ở Kon Tum, một dân tộc ít người hiện nay vẫn còn giữ hình thức canh tác truyền thống chọc lỗ, tra hạt. Không chỉ là dịp ăn mừng của đồng bào, lễ cúng trỉa lúa cũng đồng thời góp phần tăng cường tình đoàn kết giữa các thành viên trong cộng đồng dân tộc Brâu, thể hiện khát vọng vươn lên làm chủ cuộc sống, làm chủ thiên nhiên.<br /><br /><div style="text-align: right;">Tạ Nguyên</div>

Khi người con đã trưởng thành, có đủ điều kiện kinh tế thì sẽ tổ chức một lễ gọi là Lễ tạ ơn để cảm ơn công sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ. Đây thật sự là một nét đẹp trong đời sống văn hóa ứng xử của cộng đồng người J’rai và Ba Na ở Kon Tum.<br />Lễ cúng tạ ơn cha mẹ, người J’rai gọi là Chal mơ nê kơ mi ma (teh rơ mơ kơ mi ma bui); còn người Ba Na gọi là Khop bơnê kơ me pa. Thường được tổ chức vào tiết nông nhàn (Ning nơng), sau lễ mừng lúa mới. Đây là lễ của người con ruột đã có gia đình, có nhà riêng và làm ăn khấm khá. Sẽ tự nguyện thông báo với dòng tộc, bố mẹ về việc muốn tổ chức ngày lễ để tạ ơn cha mẹ đã sinh và nuôi dạy mình nên người.<br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://2.bp.blogspot.com/-Cbfild_iy5Q/XG13yyNZYzI/AAAAAAAAANc/uqeiWW8-7lAOD2yqiujCmHykDjT1KaevACLcBGAs/s1600/le-ta-on-cha-me-cua-nguoi-jrai-va-ba-na-o-kon-tum.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="459" data-original-width="600" height="244" src="https://2.bp.blogspot.com/-Cbfild_iy5Q/XG13yyNZYzI/AAAAAAAAANc/uqeiWW8-7lAOD2yqiujCmHykDjT1KaevACLcBGAs/s320/le-ta-on-cha-me-cua-nguoi-jrai-va-ba-na-o-kon-tum.jpg" width="320" /></a></div><br />Tùy vào điều kiện kinh tế của người con quyết định vật cúng, nếu giàu có thì mổ bò còn nếu không thì một con heo lớn, một con gà và một ghè rượu ngon. Mặc dù lễ Cúng tạ ơn cha mẹ chỉ gói gọn trong từng gia đình, dòng tộc nhưng Lễ được tổ chức khá long trọng trong hai ngày. Thông thường ngày đầu tiên là dành cho phần lễ trong gia đình thân thuộc, còn ngày hôm sau mới mời bà con, anh em ở làng xa đến ăn uống chung vui. Vào ngày đã được sự đồng ý của cha mẹ. Gia đình người con sẽ mang lễ vật đến, một ghè rượu ngon đặt giữa nhà và bắt đầu mổ gà và heo (bò). Lấy tiết con vật cúng bôi lên ghè rượu, lấy một phần gan sống của các con vật đem xâu vào cây tre rồi cột trên miệng ghè để cúng ông bà tổ tiên và một phần đem ra ngoài sân cúng thần linh. Gà, thịt heo được nướng, xâu vào cây tre rồi cùng cột vào cây nơi buộc ghè rượu. Họ sẽ lấy một nhánh lá rừng nhúng vào trong ghè rượu cúng rồi phẩy rượu lên cha mẹ và con.<br /><br />Tiếp theo cha mẹ và con sẽ lần lượt khấn vái thần linh, ông bà tổ tiên, mời họ về cùng hưởng và chứng kiến sự hiếu thuận của con cháu. Cảm ơn họ đã ban cho sự giàu có, no đủ, gia đình bình yên, hạnh phúc... Sau đó chính tay người con sẽ làm các món ăn ngon dâng lên cha mẹ mình. Thông thường là làm theo khẩu vị mà cha mẹ mình thích ăn nhất. Gà sẽ được lóc xương nấu cháo; heo sẽ lấy phần thịt thăn đem nướng.<br /><br />Sau khi đã chuẩn bị xong, người con mang đến dâng cho mẹ mình ăn trước và mời mẹ uống cang rượu cần đầu tiên rồi mới đến cha, đồng thời cũng nhắc lại thời thơ ấu đã được mẹ nuôi nấng, nhờ có dòng sữa mẹ nên mới lớn khôn và nhờ cha đã dạy dỗ, chở che nên được như hôm nay. Người mẹ, cha nhận lời và cũng cảm ơn con đã biết hiếu thuận, nhớ ơn sinh thành, cầu mong con sẽ không bị đau ốm và làm ăn ngày càng tốt hơn nữa.<br /><br />Nếu trường hợp chỉ còn mẹ mà cha đã chết thì sau khi nhận lễ của con xong, người mẹ sẽ kêu cha về chứng kiến việc làm lễ tạ ơn của con… Còn mẹ chết trước, chỉ có cha thì phần lễ sẽ được kêu cúng cho mẹ trước rồi mới dâng cho cha ăn sau. Khi người mẹ nếm cang rượu cần, xem như đã nhận phần đền đáp của con mình. Rượu được chuyền tiếp tục cho cha rồi đến người con, thông thường con ruột sẽ uống trước rồi sau đó mới đến dâu hoặc rể. Sau đó là bà con thân thuộc và sau cùng mới bà con làng xóm. Cuộc vui kéo dài đến hết ngày hôm sau. Cứ mỗi khách đến họ mang theo ít gạo, vài quả trứng gà đã luộc sẵn, một ít tiền để biếu gia chủ, cầu mong mọi sự điều tốt đẹp, gia đình ngày càng sung túc hơn.<br /><br />Để góp vui với chủ nhà, đàn ông mang theo lít rượu, phụ nữ chai nước ngọt hay đồ ăn mà nhà mình có sẵn. Khi đến họ rót rượu hoặc nước ngọt ra mời chủ nhà và khách đến tham dự. Gia chủ lại bày thức ăn ra và họ cùng ăn uống, hát hò, chúc tụng vui vẻ. Và một điều đặc biệt là Lễ cúng tạ ơn cha mẹ được con cái tổ chức như nhau cho hai bên gia đình nội, ngoại. Nếu bên nào ở gần con hơn thì sẽ được tổ chức trước và bên kia cũng sẽ được chọn ngày để con cháu tạ ơn giống như vậy. Đều này nói lên sự công bằng trong văn hóa ứng xử của người Ba Na và J’rai trong mối quan hệ của gia đình hai bên.<br /><br />Lễ cúng heo (bò) tạ ơn cha mẹ hay Lễ đập heo (bò) cho cha mẹ ăn là một nét đẹp mang đậm tính truyền thống và giá trị nhân văn sâu sắc. Lễ đã để lại dấu ấn tốt đẹp cho mỗi người tham dự và có sức lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng các dân tộc. Tạo nên sức mạnh đoàn kết của dòng tộc và cộng đồng làng Phong tục tốt đẹp này sẽ còn tồn tại, lưu truyền và phát huy mãi đến mai sau.